Հայաստանի Հանրապետության
Կրթության տեսչական մարմին
Սույն ուղեցույցը մշակվել է «Հայաստանի Հանրապետությունում ստուգումների կազմակերպման և անցկացման մասին» և «Տեսչական մարմինների մասին» օրենքներով սահմանված կարգով և Հայաստանի Հանրապետության վարչապետի 2018 թվականի հունիսի 11-ի N 729-Լ որոշմամբ հաստատված Հայաստանի Հանրապետության կրթության տեսչական մարմնի (այսուհետ՝ Տեսչական մարմին) կանոնադրության համաձայն անցկացվող ստուգման ընթացակարգը նկարագրելու, Տեսչական մարմնի ծառայողներին և շահառուներին օգնելու նպատակով:
Տեսչական մարմնի կողմից անցկացվող ստուգումը (այսուհետ նաև՝ ստուգում) օրենքի հիման վրա իրականացվող ընթացակարգ է, որով ապահովվում է տնտեսավարող սուբյեկտների (այսուհետ՝ ուսումնական հաստատություն) կողմից Հայաստանի Հանրապետության օրենքների և դրանց համապատասխան ընդունված նորմատիվ իրավական ակտերի պահանջների պահպանման նկատմամբ օրենքով սահմանված կարգով վերահսկողությունը:
Ստուգումներն իրականացվում են Տեսչական մարմնի ստուգումների տարեկան ծրագրի հիման վրա, ինչպես նաև օրենքով սահմանված այլ դեպքերում:
Ստուգաթերթերի հարցերը չեն կարող անմիջականորեն հղում պարունակել նորմատիվ իրավական ակտերին: Հարցի ձևակերպման համար հիմք հանդիսացող իրավական նորմերը նշվում են առանձին սյունակով` յուրաքանչյուր հարցի դիմաց:
1) բարձր ռիսկայնության խմբում ընդգրկված ուսումնական հաստատությունների առնվազն 70 տոկոսը.
2) ցածր ռիսկայնության խմբում ընդգրկված ուսումնական հաստատությունների առավելագույնը 5 տոկոսը.
3) մնացածը՝ միջին ռիսկայնության խմբից:
Նույն ռիսկային միավորն ունեցող ուսումնական հաստատությունների դեպքում ստուգումների տարեկան ծրագրում ներառվում են ավելի մեծ թվով սովորողներ ունեցող ուսումնական հաստատությունները՝ հաշվի առնելով նաև վերջին ստուգման ժամանակահատվածը, ուսումնական հաստատության աշխարհագրական դիրքը:
Կրկնակի ստուգում անցկացնելու հիմքեր ներկայացրած անձինք կրկնակի ստուգմամբ այդ հիմքերը չհաստատվելու (չհիմնավորվելու) դեպքում ենթակա են պատասխանատվության Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով:
Վերջինս պարտավոր է ստորագրել մեկ օրինակի վրա` հաստատելով, որ ծանուցված է ստուգման անցկացման մասին: Ստորագրված օրինակը վերադարձվում է Տեսչական մարմնի՝ ստուգումն իրականացնող պաշտոնատար անձին։ Հրամանի օրինակները փոստով ուղարկված լինելու պարագայում ուսումնական հաստատության կողմից ստորագրված և կնքված տարբերակը կարող է առձեռն հանձնվել տվյալ հաստատությունում ստուգում իրականացնող Տեսչական մարմնի պաշտոնատար անձին՝ ստուգումն սկսելու օրը։
ա) ներկայանա պատշաճ հագնվածքով, ունենա ներկայանալի տեսք: Ստուգման ամբողջ ընթացքում պահպանի պետական ծառայողին հարիր էթիկայի և վարքագծի կանոնները, բացառի ցանկացած բնույթի կոռուպցիոն դրսևորումներ, նման դեպքերում ազդադարի azdararir.am կայքի միջոցով.
բ) չիրականացնի այնպիսի գործողություն, որը միտումնավոր կխոչընդոտի իր իրավասությունների ժամանակին և պատշաճ կատարմանը.
գ) իր ծառայողական պարտականություններն իրականացնելիս բացառի շահերի բախումը, իսկ անձնական և պետական շահերի բախման խնդիր առաջանալու դեպքում՝ դրա մասին անմիջապես տեղյակ պահի վերադասին.
ե) պահպանի քաղաքական չեզոքություն և զսպվածություն, խուսափի քաղաքական դիրքորոշումները հրապարակայնորեն արտահայտելուց.
զ) ճիշտ պլանավորի ժամանակը, անհարկի չընդգծի իր պաշտոնեական դիրքը։
.
Հարկ է նշել, որ այն դիմումները, որոնցով հնարավոր չէ ճշտել դիմումատուի անձը, ինչպես նաև վերոնշյալ՝ 1-3-րդ ենթակետերով նկարագրված կամ իրավասու պետական մարմնին հաշվետվություններ ներկայացրած չլինելու վերաբերյալ փաստերի մասին տվյալներ չպարունակող դիմումները ստուգում անցկացնելու հիմք չեն կարող լինել:
Վերոնշյալի համատեքստում կարող է հարց առաջանալ, թե կրթության բնագավառում ով է սպառողը։ Այսպես․ «Սպառողների իրավունքների պաշտպանության մասին» օրենքի 1-ին հոդվածով սահմանված է «սպառող» հասկացությունը, որի համաձայն՝ սպառողը բացառապես անձնական, ընտանեկան, տնային կամ այլ օգտագործման համար նախատեսված, ձեռնարկատիրական գործունեության հետ չկապված, ապրանքների (աշխատանքների, ծառայությունների) պատվիրման կամ ձեռքբերման մտադրություն ունեցող քաղաքացին է։
«Սպառող» բառի բացատրական իմաստով՝ վերջինս ոչ միայն ապրանքների, աշխատանքների կամ ծառայությունների պատվիրման կամ ձեռքբերման մտադրություն ունեցող քաղաքացին է, այլև արդեն իսկ դրանք ձեռք բերած քաղաքացին։
Կրթության բնագավառում սպառող կարող է համարվել այն քաղաքացին, որը օգտվում է մատուցվող կրթական ծառայություններից՝ անկախ դրա մատուցման վճարովի կամ անվճար լինելու հանգամանքից։
Վերոնկարագրյալ դեպքերում անցկացվող ստուգումների ընթացքում ենթակա են պարզաբանման միայն այն հարցերը, որոնք հիմք են հանդիսացել այդ ստուգումներն իրականացնելու համար:
1) ուսումնական հաստատությունների կողմից նախադպրոցական կրթության, հանրակրթության, նախնական մասնագիտական (արհեստագործական) և միջին մասնագիտական կրթության ոլորտներում Հայաստանի Հանրապետության օրենքների և դրանց համապատասխան ընդունված նորմատիվ իրավական ակտերի պահանջների, կրթության զարգացման պետական ծրագրի իրականացման, պետական կրթական չափորոշիչների, կրթության իրավունքի, կրթական համակարգի սոցիալական երաշխիքների պահպանման նկատմամբ օրենքով սահմանված կարգով վերահսկողության իրականացումը, ներառյալ՝ օրենքով սահմանված դեպքերում և կարգով ստուգումների իրականացումը հետևյալ ուղղություններով՝
ա) կրթության բովանդակությանը համապատասխան կրթական գործընթացի կազմակերպում, ուսումնական պլանների և առարկայական ծրագրերի կատարում, տարեկան ուսումնական ժամանակացույցների, դասացուցակների համապատասխանություն.
բ) սովորողների և շրջանավարտների (անկախ կրթության ձևից) գիտելիքների, հմտությունների ու կարողությունների ստուգման, գնահատման, ամփոփիչ ատեստավորման քննակարգերի, աշխատակարգերի, պահպանում.
գ) ընդունելության, փոխադրման, տեղափոխման և ավարտման կարգերին համապատասխան` սովորողների շարժ.
դ) պետական ավարտական փաստաթղթերի ստացման, պահպանության և բաշխման, փաստաթղթաշրջանառության, հաշվետվությունների իսկություն.
ե) պետական կրթական չափորոշիչներին համապատասխան` անհրաժեշտ ուսումնագիտական, մեթոդական տեղեկատվությամբ, ծրագրերով, դասագրքերով, ուսումնական ձեռնարկներով, այլ անհրաժեշտ փաստաթղթերով ապահովվածություն.
զ) լիազորված մարմնի, տարածքային կառավարման մարմնի (Երևանի քաղաքապետի) կամ համայնքի ավագանու և համայնքի ղեկավարի հրամանների, հրահանգների, հանձնարարականների, մեթոդական երաշխավորությունների կատարում.
է) ղեկավար և մանկավարժական աշխատողների ընտրության, հավաստագրման, նշանակման, ինչպես նաև վերապատրաստման, ատեստավորման, տարակարգի ներկայացման և շնորհման գործընթացների՝ Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությանը համապատասխանություն.
ը) կրթության որակի պահպանման նկատմամբ հաստատությունների կանոնադրական պահանջների կատարման, հաստատությունների կառավարման մարմինների լիազորությունների իրականացման ու պահպանման․
2) Հայաստանի Հանրապետության օրենքների, նախադպրոցական կրթության, հանրակրթության, նախնական մասնագիտական (արհեստագործական) և միջին մասնագիտական կրթության ոլորտների հարաբերությունները կարգավորող իրավական ակտերի պահանջների խախտման համար օրենքով սահմանված պատասխանատվության միջոցների կիրառումը.
3) նախադպրոցական կրթության, հանրակրթության, նախնական մասնագիտական (արհեստագործական) և միջին մասնագիտական կրթության ոլորտներում Հայաստանի Հանրապետության օրենքների և դրանց համապատասխան ընդունված իրավական ակտերի դրույթների կիրառման վերաբերյալ բացատրական աշխատանքների իրականացումը, տնտեսավարող սուբյեկտներին իրենց իրավունքների և պարտականությունների մասին տեղեկացումը, իրավական, մասնագիտական, մեթոդական աջակցության ապահովումը և կանխարգելիչ գործունեությունը.
4) ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց տրված լիցենզիաներն ուժը կորցրած ճանաչելու կամ դրանց գործողությունը կասեցնելու միջնորդագրերի ներկայացումը լիցենզավորող մարմիններ.
5) տնտեսավարող սուբյեկտի գործունեությանն առնչվող, տեսչական մարմնի իրավասությանը վերաբերող նոր իրավական ակտեր ընդունվելու կամ ուղեցույցներ հրապարակվելու, ինչպես նաև դրանցում փոփոխություններ կամ լրացումներ կատարվելու դեպքում այդ մասին «Տեսչական մարմինների մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով սահմանված կարգով տնտեսավարող սուբյեկտների իրազեկման ապահովումը.
6) վիճակագրական տվյալների հավաքման և վերլուծությունների, նախադպրոցական կրթության, հանրակրթության, նախնական մասնագիտական (արհեստագործական) և միջին մասնագիտական կրթության ոլորտներում գործող տնտեսավարող սուբյեկտների ռիսկերի գնահատման աշխատանքների իրականացումը և վերահսկողական ու հսկողական գործառույթների նպատակադրումը դեպի առավել ռիսկային ոլորտներն ու տնտեսավարող սուբյեկտները.
7) իր լիազորությունների շրջանակում բացահայտված՝ օրենքով չարգելված տեղեկատվության փոխանակումը այլ տեսչական մարմինների հետ` վերահսկողական գործառույթներն առավել արդյունավետ իրականացնելու նպատակով.
8) վերահսկողության արդյունքում բացահայտված խախտումների հետևանքների վերացման աշխատանքներում տնտեսավարող սուբյեկտներին մեթոդական օգնության կազմակերպումը.
9) կրթական գործունեության վերաբերյալ տնտեսավարող սուբյեկտի կողմից հաշվետվությունների ներկայացումը և դրանց հավաստիությունը վերահսկողության միջոցով ապահովումը.
10) կրթական քաղաքականության իրականացման ու կրթական գործընթացի արդյունավետության գնահատումը և հետադարձ կապի ապահովումը.
11) կրթության որակի և չափորոշիչների բարելավման վերաբերյալ առաջարկությունների ներկայացումը.
12) տեսչական մարմնի գործունեության արդյունքների մասին հաշվետվությունների կազմումը և հրապարակումը.
13) տնտեսավարող սուբյեկտների կրթական ծառայությունների արդյունավետության (այդ թվում՝ սովորողների կողմից հանրակրթական և մասնագիտական կրթական ծրագրերի յուրացում) գնահատումը, գործունեության վերլուծությունը, զարգացմանը նպաստող առաջարկությունների ներկայացումը, ինչպես նաև դրանց իրականացման վերահսկումը.
14) ստուգումների և ուսումնասիրությունների արդյունքների հիման վրա հաշվետվությունների, ակտերի, տեղեկանքների, արձանագրությունների, զեկուցագրերի, զեկույցների, վերլուծությունների, ամփոփագրերի և այլ փաստաթղթերի կազմումը.
15) տարածքային կառավարման մարմինների և տեղական ինքնակառավարման մարմինների կրթության ստորաբաժանումների գործունեության` կրթության բնագավառի օրենսդրությանը համապատասխանության վերահսկումը, տարածքային կառավարման և տեղական ինքնակառավարման մարմինների հետ համագործակցությունը.
16) վերահսկողական գործառույթներին, ըստ անհրաժեշտության, անկախ փորձագետների, մասնագետների, կրթության հարցերով զբաղվող հասարակական և այլ կազմակերպությունների ներկայացուցիչների ներգրավումը.
17) Օրենքով իրեն վերապահված այլ լիազորություններ,
ինչպես նաև իրականացնում է՝
1) Հայաստանի Հանրապետության օրենքների, Տեսչական մարմնի վերահսկողության ոլորտների հարաբերությունները կարգավորող իրավական ակտերի պահանջների խախտման համար օրենքով սահմանված պատասխանատվության միջոցների կիրառման վերաբերյալ զեկուցագրի ներկայացում տեսչական մարմնի ղեկավարին.
2) Տեսչական մարմնի վերահսկողության ոլորտներում Հայաստանի Հանրապետության օրենքների և դրանց համապատասխան ընդունված իրավական ակտերի դրույթների կիրառման վերաբերյալ բացատրական աշխատանքներ, ուսումնական հաստատություններին իրենց իրավունքների և պարտականությունների մասին տեղեկացում, իրավական, մասնագիտական, մեթոդական աջակցության ապահովում և կանխարգելիչ գործունեություն.
3) ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց տրված լիցենզիաներն ուժը կորցրած ճանաչելու կամ դրանց գործողությունը կասեցնելու վերաբերյալ լիցենզավորող մարմիններին ներկայացվող միջնորդագրերի նախագծերի ներկայացում Տեսչական մարմնի ղեկավարին.
4) ուսումնական հաստատության գործունեությանն առնչվող, Տեսչական մարմնի իրավասությանը վերաբերող նոր իրավական ակտեր ընդունվելու կամ ուղեցույցներ հրապարակվելու, ինչպես նաև դրանցում փոփոխություններ կամ լրացումներ կատարվելու դեպքում, բացատրական աշխատանքներ, կոնկրետ հարցերով խորհրդատվության մատուցում՝ ըստ Տեսչական մարմնի գործունեության տարեկան ծրագրի.
5) ստուգման արդյունքում բացահայտված խախտումների հետևանքների վերացման աշխատանքներում ուսումնական հաստատություններին մեթոդական օգնության կազմակերպում.
6) կրթական գործունեության վերաբերյալ ուսումնական հաստատության կողմից հաշվետվությունների ներկայացման և դրանց հավաստիությունը ստուգման միջոցով ապահովում.
7) ուսումնական հաստատությունների կրթական ծառայությունների արդյունավետության (այդ թվում՝ սովորողների կողմից հանրակրթական և մասնագիտական կրթական ծրագրերի յուրացում) գնահատում, գործունեության վերլուծություն, զարգացմանը նպաստող առաջարկությունների ներկայացում, ինչպես նաև դրանց իրականացման վերահսկում.
8) ստուգումների արդյունքների հիման վրա հաշվետվությունների, ակտերի, տեղեկանքների, արձանագրությունների, զեկուցագրերի, զեկույցների, վերլուծությունների, ամփոփագրերի և այլ փաստաթղթերի կազմում.
9) տարածքային կառավարման մարմինների և տեղական ինքնակառավարման մարմինների կրթության ստորաբաժանումների գործունեության` կրթության բնագավառի օրենսդրությանը համապատասխանության ստուգում:
1) ուսումնական հաստատության ներկայացուցչի մասնակցությամբ անարգել մուտք գործել ուսումնական հաստատության տարածք.
2) պահանջել փաստաթղթեր, տվյալներ և այլ տեղեկություններ, բացատրություններ, տեղեկանքներ, որոնք անմիջականորեն առնչվում են իրենց իրավասության շրջանակներում իրականացվող ստուգման նպատակներին.
3) վերցնել փաստաթղթեր, կրկնօրինակներ, լուսապատճեններ, որոնք անմիջականորեն առնչվում են ստուգման նպատակներին և չեն խոչընդոտում ուսումնական հաստատության բնականոն աշխատանքին: Փաստաթղթերը վերցնելիս ստուգում իրականացնող պաշտոնատար անձինք ստորագրում են դրանց կրկնօրինակները և հանձնում ուսումնական հաստատության ներկայացուցիչներին։ Պահանջվող որևէ փաստաթղթի բացակայության դեպքում ստուգում իրականացնողն այդ մասին կազմում է երկու օրինակից բաղկացած արձանագրություն, որի վրա ստորագրում են ստուգումն իրականացնող պաշտոնատար անձը և ուսումնական հաստատության ղեկավարը։ Արձանագրության օրինակները կնքվում են հաստատության կնիքով․ մեկ օրինակը մնում է ստուգումն իրականացնողի մոտ, մյուսը հանձնվում է ուսումնական հաստատության ղեկավարին։ Վերջինիս՝ ստորագրելուց հրաժարվելու դեպքում ստուգումն իրականացնողն այդ մասին արձանագրության մեջ կատարում է համապատասխան գրառում:
Ստուգման նպատակներին անմիջականորեն առնչվող փաստաթղթեր, իրեր, փորձանմուշներ և այլ անհրաժեշտ նյութեր ժամանակավորապես վերցնելու դեպքում այդ մասին կազմվում է արձանագրություն, որում նշվում է դրանց վերադարձման ժամկետը: Արձանագրության 1 օրինակը հանձնվում է ուսումնական հաստատության ղեկավարին:
Ստուգումն իրականացնող անձինք պատասխանատվություն են կրում ժամանակավորապես վերցրած փաստաթղթերի, իրերի, փորձանմուշների և այլ անհրաժեշտ նյութերի որակական և քանակական ամբողջականության պահպանման ու սահմանված ժամկետում վերադարձման համար.
4) անհրաժեշտության դեպքում ստուգումներին ներգրավել ուսումնական հաստատության մասնագետներին` ուսումնական հաստատության ղեկավարի համաձայնությամբ։
1) պահպանել ստուգման հետ առնչվող` Հայաստանի Հանրապետության օրենքների և այլ իրավական ակտերի պահանջները.
2) պահպանել ուսումնական հաստատության` օրենքներով և այլ իրավական ակտերով սահմանված իրավունքներն ու շահերը.
3) չխոչընդոտել ուսումնական հաստատության բնականոն աշխատանքին.
4) ուսումնական հաստատության պաշտոնատար անձանց ծանոթացնել վերջիններիս և իրենց իրավունքներին և պարտականություններին.
5) ուսումնական հաստատության ղեկավարի` անմիջականորեն ուսումնական հաստատության ստուգվող ժամանակաշրջանին վերաբերող ստուգման հետ առնչվող և ստուգման ընթացքում տրված ցանկացած գրավոր հարցմանը գրավոր պատասխանել 3 աշխատանքային օրվա ընթացքում:
Օրենքի իմաստով` տեղեկության հրապարակում է համարվում տեղեկությունը բանավոր կամ գրավոր ձևով զանգվածային լրատվության միջոցներով կամ այլ կերպ հրապարակելը կամ տարածելը, երրորդ անձին կամ անձանց հայտնի դարձնելը.
[1] Շուրջ՝ 2500 ուսումնական հաստատություն
[2] https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=182812
[3] Տե՛ս «Տեսչական մարմինների մասին օրենքի» 17-րդ հոդվածը՝ https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=137062
[4] Հավելվածներ 1.1, 2.1, 3.1
[5] Տե՛ս Օրենքի 4-րդ հոդվածի 3-րդ մասը:
https://eib.am/site/uploads/files/ՈՒՂԵՑՈՋՅՑՆԵՐ/Ուղեցույց-2024
Դասալսողի հուշաթերթ
Գնահատումն իրականացվում է դասալսման ձևաթղթով նախատեսված պահանջների և դրանց տրվող միավորների հիման վրա:
Ձևաթղթի յուրաքանչյուր պահանջ գնահատվում է 4 միավորային համակարգով, որը սահմանվում է հետևյալ սանդղակով.
|
«Գերազանց»՝ 4 |
Ուսուցչի գործողությունները լիովին համապատասխանում են պահանջներին |
|
«Լավ»՝ 3 |
Հիմնականում համապատասխանում են պահանջներին. առկա են ոչ էական բացթողումներ |
|
«Բավարար»՝ 2 |
Մասամբ են համապատասխանում պահանջներին, առկա են էական բացթողումներ |
|
«Անբավարար»՝ 1 |
Չեն համապատասխանում պահանջներին կամ չեն կիրառվում |
Չ/Պ (չի պահանջվում) դրվում է այն դեպքում, երբ պահանջի կատարումը պարտադիր չէ տվյալ դասի համար:
Ձևաթղթով նախատեսված է 25 պահանջ: Յուրաքանչյուր պահանջի լիարժեք (առավելագույնը՝ 4 միավոր) բավարարման դեպքում ընդհանուր միավորների առավելագույն գումարը կազմում է 100 միավոր: Ընդհանուր միավորների հաշվարկը, ըստ գնահատականների, կատարվում է հետևյալ կերպ.
|
91-100 |
Գերազանց |
4 |
|
76-90 |
Լավ |
3 |
|
51-75 |
Բավարար |
2 |
|
մինչև 50 |
Անբավարար |
1 |
Ա. Ուսումնական նպաստավոր միջավայր
|
1 |
2 |
3 |
4 |
|
1.1. Առկա չեն դասի համար անհրաժեշտ ուսումնական նյութեր, իսկ առկայության դեպքում չեն կիրառվում: Օրինակ՝ առկա են ՏՀՏ գործիքներ, որոնք դասի ընթացքում չեն կիրառվում: Առկա են տվյալ դասին վերաբերող պաստառներ, որոնք փակցված չեն:
|
1.1. Ուսուցիչն ուսումնական նյութերը մասամբ է արդյունավետ կիրառում. նյութերի կիրառումը հիմնականում ձևական բնույթ է կրում կամ նյութերը հարմարեցված չեն սովորողների կրթական կարիքներին: Օրինակ՝ ուսուցիչը կիրառում է ՏՀՏ գործիքներ կամ ծրագրեր, որոնց կիրառումը չի բխում դասի նպատակներից, կամ ցուցադրվող ուսումնական նյութը փոքր տառաչափով է և սովորողներին տեսանելի չէ: |
1.1. Ուսուցիչն ուսումնական նյութերը հիմնականում արդյունավետ է կիրառում և կարողանում է դրանք հարմարեցնել սովորողների մեծ մասի (բայց ոչ բոլորի) կրթական կարիքներին: Օրինակ՝ սովորողների մեծ մասի ակտիվությունը խթանելու նպատակով՝ ուսուցիչն աշխատում է նրանց նախընտրած որևէ համակարգչային ծրագրով (Սոկրատիվ, Կահուտ, և այլն)՝ հաշվի չառնելով դրանց անհամապատասխանությունը մի քանի սովորողի կրթական կարիքներին:
|
1.1. Ուսուցիչն արդյունավետ է օգտագործում ուսումնական նյութերը, կիրառում է բոլոր սովորողների ակտիվությունը խթանող ուսումնական նյութեր: Առկա են ողջամիտ հարմարեցումներ: Օրինակ՝ ուսուցիչը, հաշվի առնելով, որ դասարանում կան դժվարությամբ կարդացող աշակերտներ, դասանյութը երկու տարբերակով է ներկայացնում' դասագրքային և պարզեցված: Արդյունքում բոլոր սովորողները ստանում են ընթերցանության իրենց համար մատչելի տարբերակներ և ներգրավված են լինում դասապրոցեսում: |
|
1.2. Դասարանի կահավորանքը և նստարանների դասավորվածությունը հարմարեցված չեն ուսումնական գործունեության տեսակին և սովորողների կարիքներին։ Օրինակ՝ ուսուցչի սեղանի դիրքը հնարավորություն չի տալիս տեղից դիտարկել բոլոր սովորողներին, կամ սեղանները պատին կից են և իրար մոտ, ինչը խանգարում է սովորողներին գրել ու ազատ շարժվել: |
1.2. Դասարանի կահավորանքը և նստարանների դասավորվածությունը հարմարեցված չեն ուսումնական գործունեության տեսակին և սովորողների կարիքներին, ուսուցիչը փորձում է փոփոխություն կատարել, բայց գործընթացն անկազմակերպ է։ Օրինակ՝ ուսուցիչը խմբային աշխատանքների ժամանակ նստարանների դասավորվածությունը փորձում է փոխել, որի արդյունքում քաոս է առաջանում:
|
1.2. Դասարանի կահավորանքը և նստարանների դասավորվածությունը հարմարեցված չեն ուսումնական գործունեության տեսակին և սովորողների կարիքներին, սակայն միջավայրի հարմարեցման գործընթացը կազմակերպված է անցնում: Օրինակ՝ ուսուցիչը խմբային աշխատանքի ժամանակ դասարանի կահավորանքը կազմակերպված ձևով համապատասխանեցնում է ուսումնական գործունեության տեսակին: |
1.2. Դասարանի կահավորանքը և նստարանների դասավորվածությունը նախապես հարմարեցված է այնպես, որ ապահովի տարբեր սովորողների աշխատանքը, հեշտ անցումները։ Ապահովված է տարածք՝ ուսումնառության տարբեր եղանակների ու բոլոր սովորողների տեղաշարժի համար։ |
|
1 |
2 |
3 |
4 |
|
2.1. Ուսուցիչն անհարգալից է վերաբերվում սովորողներին. օգտագործում է ինքնասիրությունը վիրավորող արտահայտություններ, կշտամբում, ծաղրում կամ պատժի է ենթարկում:
|
2.1. Ուսուցիչն անհարգալից չի վերաբերվում սովորողներին, բայց ոչ էլ հարգանքի նշաններ է ցույց տալիս. սովորողին չի դիմում անունով, չի ասում քաղաքավարության խոսքեր՝ «խնդրում եմ», «շնորհակալություն» և այլն: Կամ ուսուցիչն իր անհարգալից վերաբերմունքով թիրախավորում է կոնկրետ սովորողների:
|
2.1. Ուսուցիչը գրեթե բոլոր սովորողներին վերաբերվում է հարգանքով. հնարավոր է՝ ժամանակ առ ժամանակ ուսուցիչը մոռանա կիրառել քաղաքավարության խոսքեր, այդ թվում՝ «խնդրում եմ», «շնորհակալություն», կամ հրամայական տոնով խոսի, օրինակ՝ «Կարդա՛ դասը»: Հնարավոր է՝ ուսուցիչը հաշվի չառնի որոշ սովորողների առանձնահատկություններ. պահանջի, որ դանդաղ ընթերցողն արագ կարդա:
|
2.1. Ուսուցիչը բոլորին վերաբերվում է հարգանքով. չի կշտամբում, սովորողին դիմում է անունով, ասում է քաղաքավարության խոսքեր՝ «խնդրում եմ», «շնորհակալություն», ցույց է տալիս հարգանքի այլ նշաններ:
|
|
2.2. Ուսուցիչը տեղյակ չէ սովորողների կարիքներից և համապատասխան աջակցություն չի ցուցաբերում: Օրինակ՝ սովորողին տեսանելի չէ գրատախտակին գրվածը, ուսուցիչը չի նկատում դա և չի անդրադառնում խնդրին:
|
2.2. Ուսուցիչն արձագանքում է սովորողների կարիքներին, բայց խնդիրներին լուծում չի տալիս, մերժողական վերաբերմունք է ցույց տալիս: Օրինակ՝ սովորողին տեսանելի չէ գրատախտակին գրվածը, ուսուցիչը տեղեկանում է, բայց խնդրին լուծում չի տալիս:
|
2.2. Ուսուցիչն արձագանքում է սովորողների կարիքներին և հիմնականում տալիս է բավարար լուծումներ կարիքը բարձրաձայնողի համար: Օրինակ՝ երբ սովորողին տեսանելի չէ գրատախտակին գրվածը, ուսուցիչը թույլ է տալիս վերջինիս՝ նստատեղը փոխել:
|
2.2. Ուսուցիչն անհապաղ արձագանքում է սովորողների կարիքներին և տալիս է սպառիչ լուծումներ ոչ միայն կարիքը բարձրաձայնողի, այլև բոլորի համար: Օրինակ՝ երբ սովորողին տեսանելի չէ գրատախտակին գրվածը, սովորողի նստատեղը փոխելու փոխարեն ուսուցիչն այն բարձրաձայն ընթերցում է սովորողների համար կամ սկսում է գրել խոշոր տառերով:
|
|
2.3. Ուսուցիչը խտրական վերաբերմունք է դրսևորում՝ կախված սովորողների սեռից, մտավոր ու ֆիզիկական առանձնահատկություններից, կրոնից, ազգային պատկանելությունից, սովորողի սոցիալական կարգավիճակից, ծնողների հասարակական դիրքից և այլն: Օրինակ՝ ֆիզիկական կամ մտավոր առանձնահատկություն ունեցող սովորողներին դուրս է թողնում քննարկումներից, պարզ խնդիրների լուծումը հանձնարարում է բացառապես աղջիկներին, իսկ բարդ խնդիրներինը՝ տղաներին: |
2.3. Ուսուցիչը խտրական վերաբերմունք ցույց չի տալիս, բայց չի էլ փորձում կոտրել սովորողների մեջ արմատացած կարծրատիպերը: Օրինակ՝ մասնագիտություններից խոսելիս սովորողները տարանջատում են աղջկա և տղայի մասնագիտություններ կամ էթնիկ խմբերից խոսելիս օգտագործում են վիրավորական կամ հեգնական տերմիններ, սակայն ուսուցիչը չի փորձում փոխել այդ կարծրատիպերը:
|
2.3. Ուսուցիչը խտրական վերաբերմունք ցույց չի տալիս և, ըստ անհրաժեշտության, փորձում է կոտրել կարծրատիպերը: Օրինակ՝ մասնագիտություններից խոսելիս ուսուցիչը սովորողներին բացատրում է, որ կան մասնագիտություններ, որոնք առավել տարածված են տղաների կամ աղջիկների շրջանում, սակայն այս փաստն ունի պատմական և սոցիալական հիմքեր և սեռով պայմանավորված չէ:
|
2.3. Ուսուցիչը խտրական վերաբերմունք ցույց չի տալիս և կարծրատիպեր կոտրելու պայմաններ է ստեղծում: Օրինակ՝ մեջբերում է կին գիտնականների ու քաղաքական գործիչների խոսքեր և այլն:
|
|
2.4. Ուսուցիչը չունի համապատասխան կեցվածք և խոսքի մշակույթ: Օրինակ՝ ուսուցիչը խուսափում է սովորողների հետ տեսողական կապ հաստատելուց, չի կրում պատշաճ հագուստ, հաճախ է ժարգոնային բառեր օգտագործում, խոսում է արագ, որը չի համապաասխանում երեխաների ընկալման ունակություններին: |
2.4 Ուսուցիչն ունի համապատասխան կեցվածք, բայց չունի խոսքի մշակույթ կամ հակառակը: |
2.4. Ուսուցիչն ունի համապատասխան կեցվածք և խոսքի մշակույթ, բացառությամբ որոշ հատկանշական կողմերի: Օրինակ՝ սովորողների հետ տեսողական կապ է հաստատում, կրում է գործնական հագուստ, խոսում է պարզ ու գրագետ, չափավոր տեմպով, բայց անհարկի բարձր ձայնով: |
2.4. Ուսուցիչն ունի թե՛ համապատասխան կեցվածք, թե՛ խոսքի մշակույթ: Օրինակ՝ սովորողների հետ տեսողական կապ է հաստատում, կրում է գործնական հագուստ, խոսում է պարզ ու գրագետ, ունի խոսքի չափավոր տեմպ, բարձրություն և այլն: |
|
1 |
2 |
3 |
4 |
|
3.1. Ուսուցիչը չի սահմանում աշխատանքային հստակ կանոններ: Օրինակ՝ ուսուցիչն ինքնուրույն աշխատանք է հանձնարարում, բայց չի մանրամասնում՝ դժվարությունների դեպքում ինչ անել:
|
3.1. Ուսուցիչը սահմանում է ոչ հստակ աշխատանքային կանոններ: Օրինակ՝ ուսուցիչը հանձնարարում է աշակերտներին ինքնուրույն առաջադրանք կատարել և հորդորում է դժվարությունների կամ առաջադրանքն ավարտելու դեպքում իրեն դիմել, բայց չի հստակեցնում՝ ինչպես. կանչով, ձեռք բարձրացնելով: |
3.1. Ուսուցիչը հաճախ, բայց ոչ միշտ է սահմանում աշխատանքային հստակ կանոններ: Օրինակ՝ ուսուցիչը աշխատանքային հստակ կանոններ է սահմանում ինքնուրույն աշխատանքի համար, բայց մոռանում է դա անել մեկ այլ գործունեության տեսակի համար: |
3.1. Ուսուցիչը միշտ սահմանում է աշխատանքային հստակ կանոններ, որոնք ընկալելի են բոլոր սովորողների համար, կամ նման կանոններ նախապես է սահմանել և ակնկալիքները տեսանելի են դասի ընթացքում. սովորողները ցանկալի վարք են դրսևորում:
|
|
3.2. Ուսուցիչն անտեսում է սովորողի անցանկալի վարքը և չի իրականացնում դրական վարքագծի խթանում: Օրինակ՝ սովորողներից մեկը կամ մի քանիսը հաճախ տարվում են բջջային հեռախոսով, սակայն ուսուցիչն այն չնկատելու է տալիս: Կամ դասի ժամանակ ուշադիր լսող սովորողին չի ասում. «Կեցցե՛ս, դու այսօր շատ ուշադիր ես»:
|
3.2. Ուսուցիչը չի անտեսում սովորողի անցանկալի վարքը, բայց կենտրոնանում է վերջինիս, այլ ոչ թե ակնկալվող վարքի վրա: Օրինակ՝ տեսնելով ձեռքում պահած բջջային հեռախոսը՝ ուսուցիչը դիմում է սովորողին. «Հեռախոսով մի՛ խաղա»:
|
3.2. Ուսուցիչը չի անտեսում անցանկալի պահվածքը և հաճախ (բայց ոչ միշտ) կենտրոնանում է ակնկալվող վարքի վրա. հաճախ է իրականացնում դրական վարքագծի խթանում: Օրինակ՝ նկատելով սովորողի բջջային հեռախոսը՝ ուսուցիչն ասում է. «Հիշե՛ք, որ դասը սկսելուց առաջ անջատում ենք բջջային հեռախոսները և դնում ենք պայուսակի մեջ»: Կամ ուսուցիչը հաճախ է սովորողներին խրախուսում՝ մատնանշելով նրանց ջանքերը: |
3.2. Ուսուցիչը միշտ կենտրոնանում է ակնկալվող վարքի վրա և իրականացնում է դրական վարքագծի խթանում, նույնիսկ հազվադեպ դրական վարքագիծ դրսևորող սովորողներին պարբերաբար խրախուսում ու գովում է:
|
|
3.3. Ուսուցիչը դասաժամն արդյունավետ չի օգտագործում. դասի առանձին փուլեր չեն իրագործվում: Օրինակ՝ ուսուցիչը բացակաների գրանցմանը կամ տնային աշխատանքների ստուգմանը շատ ժամանակ է հատկացնում, որի արդյունքում դասի մյուս փուլերի համար բավարար ժամանակ չի մնում. դասի որոշ փուլեր չեն իրագործվում՝ ամփոփում, տնային աշխատանքի հանձնարարում և այլն:
|
3.3. Ուսուցիչը դասաժամը մասամբ է արդյունավետ օգտագործում. դասի բոլոր փուլերը իրագործվում են, բայց առանձին փուլեր, օրինակ, դասի ամփոփումն իրականացվում է դասամիջոցին: |
3.3. Ուսուցիչը հիմնականում արդյունավետ է օգտագործում ժամանակը, բայց դասի բոլոր փուլերը իրագործելու համար որոշակի պահից սկսած արագացնում է խոսքի տեմպը կամ առաջադրանքների կատարման հարցում շտապեցնում է սովորողներին: |
3.3. Ուսուցիչը դասաժամն արդյունավետ է օգտագործում. հասցնում է իրագործել դասի բոլոր փուլերը՝ դասին նախապատրաստելուց, դասի նպատակները սահմանելուց մինչև դասի ամփոփում: |
Բ. Դասավանդում
|
1 |
2 |
3 |
4 |
|
4.1. Ուսուցիչը չի ձևակերպում դասի նպատակները և դասարանային աշխատանքները միտված չեն դասի վերջնարդյունքների ապահովմանը: Օրինակ՝ ուսուցիչը սովորողներին խնդրում է կարդալ ու քննարկել դասը, սակայն քննարկումների բովանդակության և դասի թեմայի միջև կապը խզվում է, որի արդյունքում պարզ չէ՝ որն էր դասի հիմնական նպատակը:
|
4.1 Ուսուցիչը ձևակերպում է դասի նպատակները, ներկայացնում է դասի թեման, սակայն դասարանային աշխատանքներն ամբողջությամբ միտված չեն դասի վերջնարդյունքների ապահովմանը: Օրինակ՝ ուսուցիչն ասում է. «Այսօրվա դասի թեման է՝ Կոտորակների համեմատումը», սակայն չի մանրամասնում դասի վերջնարդյունքները, թե դասի ավարտին սովորողներն ի՞նչ կիմանան կամ կկարողանան անել, իսկ առաջադրանքներից հնարավոր չէ դրանք բխեցնել: |
4.1. Ուսուցիչը հստակ չի բարձրաձայնում դասի նպատակները, սակայն դասարանային աշխատանքներից ամբողջությամբ կարելի է բխեցնել դրանք. դասարանային աշխատանքը միտված է վերջնարդյունքի ապահովմանը: Օրինակ՝ ուսուցիչը չի ասում, թե որն է «Կոտորակների համեմատումը» դասի նպատակը, սակայն առաջադրանքների միջոցով սովորեցնում է, թե ինչպես կոտորակները ընդհանուր հայտարարի բերել, կիրառել կոտորակների համեմատության կանոնը և այլն: |
4.1. Ուսուցիչը հստակ ներկայացնում է դասի թեման, նպատակները և տալիս է դասարանային առաջադրանքներ, որոնք ամբողջությամբ միտված են դասի վերջնարդյունքների ապահովմանը:
|
|
4.2. Ուսուցիչը նյութը չի բացատրում, նյութում առկա պատկերներին ու եզրույթներին չի անդրադառնում: Օրինակ՝ օգտագործում է եզրույթներ, հասկացություններ՝ առանց բացատրելու դրանց իմաստը: |
4.2. Ուսուցիչը նյութը, նրանում առկա պատկերները, եզրույթները բացատրում է, բայց բացատրությունները դյուրընկալելի չեն: Օրինակ՝ ուսուցիչը նշում է, որ խնդիրները բայական անդամի լրացումներ են՝ առանց նշելու, թե դրանք ինչ են ցույց տալիս: |
4.2. Ուսուցչի կողմից նյութի, նրանում առկա պատկերների, եզրույթների բացատրությունը հաճախ (բայց ոչ միշտ) դյուրըմբռնելի է: |
4.2. Ուսուցչի կողմից նյութի, նրանում առկա պատկերների ու եզրույթների բացատրությունը միշտ դյուրըմբռնելի է և հասանելի բոլորի համար։ Օրինակ՝ ուսուցիչը նշում է, որ խնդիրները բայական անդամի լրացումներ են, որոնք ցույց են տալիս գործողությանը առնչվող, գործողության կատարմանը մասնակցող առարկաներ: |
|
4.3. Ուսուցիչը դասը չի կապում այլ բովանդակային գիտելիքի (ներառարկայական և միջառարկայական կապեր) կամ աշակերտների առօրյայի հետ, չի բերում կյանքից օրինակներ: |
4.3. Ուսուցիչը փորձում է դասը կապել այլ բովանդակային գիտելիքի (ներառարկայական և միջառարկայական կապեր) կամ աշակերտների առօրյա կյանքի հետ, սակայն այդ կապերը մակերեսային են և շփոթեցնող: Օրինակ՝ կոտորակների մասին դասը ներկայացնելիս ուսուցիչն ասում է․ «Երբ կտրում ենք տորթը, մենք օգտագործում ենք կոտորակներ» և շարունակում է բացատրել կոտորակներն՝ առանց անդրադառնալու, թե ինչպես ենք տորթը կտրելիս կիրառում կոտորակները: |
4.3. Ուսուցիչը դասը կապում է այլ բովանդակային գիտելիքի (ներառարկայական և միջառարկայական կապեր), աշակերտների առօրյա կյանքի հետ այնպես, որ օրինակները հաճախ (բայց ոչ միշտ) դիպուկ են և արտացոլում են տվյալ թեմայի և իրական կյանքի հետ կապը: |
4.3. Ուսուցիչը դասը կապում է այլ բովանդակային գիտելիքի (ներառարկայական և միջառարկայական կապեր) կամ աշակերտների առօրյա կյանքի հետ, բերված օրինակները միշտ դիպուկ են և արտացոլում են տվյալ թեմայի և իրական կյանքի հետ կապը: Օրինակ՝ կոտորակների մասին դասը ներկայացնելիս ուսուցիչն ասում է. «Երբ տորթը բաժանում ենք չորս հավասար մասի, յուրաքանչյուր օգտվող ստանում է տորթի ¼-րդ մասը» և շարունակում է բացատրել, թե ինչպես ամբողջից ստացան ¼-րդը: |
|
4.4. Ուսուցիչը սովորողներին չի ներգրավում դասապրոցեսում, չի կիրառում սովորողների հետաքրքրությունը խթանող մեթոդներ ու ռազմավարություններ: Սովորողները հետաքրքրված չեն թեմայով կամ առարկայով: Օրինակ՝ ուսուցիչը նյութը հաղորդում է՝ ուշադրություն չդարձնելով, թե արդյոք սովորողները լսում և հասկանում են կամ չի կիրառում միջոցներ, եթե նրանք ակտիվություն չեն դրսևորում: |
4.4. Ուսուցիչը փորձում է ներգրավել սովորողներին դասապրոցեսում, հետաքրքրություն առաջացնել հաղորդվող նյութի վերաբերյալ, սակայն նրա փորձերը հիմնականում չեն հաջողվում. սովորողների մեծ մասը հետաքրքրված չեն թեմայով կամ առարկայով: |
4.4. Ուսուցիչը հմտորեն կարողանում է հետաքրքրություն առաջացնել դասի, առարկայի նկատմամբ, կիրառում է նրանց ակտիվությունն ու հետաքրքրությունը խթանող մեթոդներ, որի արդյուքնում սովորողների մեծ մասը հետաքրքրված է թեմայով, այնուամենայնիվ որոշ սովորողներ դեռևս ամբողջապես ինտեգրված չեն:
|
4.4. Ուսուցիչը հմտորեն կարողանում է հետաքրքրություն առաջացնել դասի, առարկայի նկատմամբ, կիրառում է նրանց ակտիվությունը, հետաքրքրությունը խթանող մեթոդներ, ապահովում է բոլոր սովորողների մասնակցությունը դասին տարբերակված ուսուցման ձևերի միջոցով: Օրինակ՝ տարբեր հարցադրումների միջոցով բոլոր սովորողներին ներգրավում է դասապրոցեսում, հատկապես նրանց, ովքեր պասիվ են դասին: |
|
1 |
2 |
3 |
4 |
|
5.1. Դասապրոցեսում ուսուցիչը չի ստուգում սովորողների կողմից նյութի ընկալման կամ իմացության մակարդակը, չի տալիս սովորողի իմացության մակարդակը ստուգող հարցեր և առաջադրանքներ (խմբային քննարկում, էսսեի պատրաստում և այլն), իսկ տալու դեպքում չի հետևում՝ արդյոք սովորողը հասկացել է նյութը, թե նրա գիտելիքը միայն հենված է հիշողության վրա: |
5.1. Դասապրոցեսում ուսուցիչը հարցերի և առաջադրանքների միջոցով ստուգում է սովորողների կողմից նյութի ընկալման կամ իմացության մակարդակը, սակայն մակերեսորեն, ոչ խորքային: Օրինակ՝ կոտորակները գումարելիս 1-2 սովորող ասում են պատասխանը, ուսուցիչը ասում է՝ «ճիշտ է» կամ «սխալ է», չի հարցնում, թե ինչու են այդպես կարծում և արդյոք համոզված են, որ ճիշտ է և այլն: |
5.1. Դասապրոցեսում ուսուցիչը հարցերի և առաջադրանքների միջոցով արդյունավետ կերպով ստուգում է սովորողների մեծ մասի (բայց ոչ բոլորի) խորքային ընկալումը կամ իմացությունը, սակայն որոշ սովորողներ պասիվ դիտորդներ են, նրանք չեն միջամտում: |
5.1. Դասապրոցեսում ուսուցիչը հարցերի և առաջադրանքների միջոցով արդյունավետ կերպով ստուգում է բոլոր սովորողների կողմից նյութի ընկալման կամ իմացության մակարդակը: Ուսուցիչը վեր է հանում խնդիրները, որի արդյունքում պարզ է դառնում, թե ովքեր են լիովին հասկացել դասը, իսկ ովքեր՝ դժվարությունների բախվել: Օրինակ՝ ուսուցիչը գրատախտակին գրում է մի արտահայտություն և դիմում բոլորին. «Ովքեր համաձայն են, որ գրվածը ճիշտ է, համախմբվում են սենյակի աջ անկյունում, ովքեր համոզված են, որ սխալ է՝ ձախ անկյունում, իսկ ովքեր դեռ կողմնորոշված չեն՝ կենտրոնում»: Ապա խմբերը սկսում են հիմնավորել իրենց տեսակետները: |
|
5.2. Ուսուցիչն անհատական կամ խմբային աշխատանքի ընթացքում չի հետևում սովորողներին: Օրինակ՝ չի հետևում, թե արդյոք բոլորն աշխատում են, ովքեր են դժվարանում, ովքեր ուղղորդման կարիք ունեն և այլն:
|
5.2. Ուսուցիչն անհատական կամ խմբային աշխատանքի ընթացքում հետևում է սովորողներից մի քանիսին, ովքեր առավել ակտիվ են, հարցեր են տալիս, կամ ուսուցչի ուշադրության կենտրոնում են: Արդյունքում սովորողների մեծ մասի մոտ գիտելիքները չեն ամրապնդվում: |
5.2. Ուսուցիչն անհատական կամ խմբային աշխատանքի ընթացքում հետևում է սովորողների մեծ մասին, վեր է հանում նրանց աշխատանքում առկա էական և ոչ էական խնդիրները: |
5.2. Ուսուցիչն անհատական կամ խմբային աշխատանքի ընթացքում հետևում է բոլոր սովորողներին, վեր է հանում բոլորի խնդիրները, ունեցած դժվարությունները:
|
|
5.3. Ուսուցիչը չի կիրառում գնահատման տարբեր ձևեր և մեթոդներ, չի հիմնավորում գնահատականները, արդյունավետ կերպով չի օգտագործում խրախուսանքը և գովասանքը: Միայն կիրառում է միավորային գնահատում՝ չնպաստելով սովորողների ձեռքբերումների բարելավմանը, գնահատումն անաչառ չէ: |
5.3.Ուսուցիչը կիրառում է գնահատման տարբեր ձևեր և մեթոդներ (բանավոր կամ գրավոր հարցում, շնորհանդես, ինքնագնահատում, փոխադարձ գնահատում և այլն), սակայն ոչ արդյունավետ, որպեսզի կարողանա նպաստել սովորողի առաջընթացին. չի խրախուսում և չի ապահովում գնահատման օբյեկտիվությունն ու անաչառությունը, չի մեկնաբանում գնահատականը: |
5.3. Ուսուցիչը կիրառում է գնահատման տարբեր ձևեր և մեթոդներ (բանավոր կամ գրավոր հարցում, շնորհանդես, ինքնագնահատում, փոխադարձ գնահատում և այլն), նպաստում է սովորողների առաջընթացին, հիմնավորում է գնահատականը, սակայն խրախուսումը և գովասանքը չի կիրառում արդյունավետ: |
5.3. Ուսուցիչն արդյունավետ է կիրառում գնահատման տարբեր ձևեր և մեթոդներ (բանավոր կամ գրավոր հարցում, շնորհանդես, ինքնագնահատում, փոխադարձ գնահատում և այլն), նպաստում է սովորողների առաջընթացին, հիմնավորում է գնահատականը և արդյունավետ կերպով խրախուսում, գովում է սովորողներին՝ խթանելով նրանց հետաքրքրությունն ու ակտիվությունը: Ուսուցիչը հաճախ է կիրառում սովորողների ինքնագնահատման, փոխգնահատման մեթոդներ, որի արդյունքում սովորողներն իրենք իրենց գնահատականը կարողանում են հիմնավորել: |
|
1 |
2 |
3 |
4 |
|
6.1. Ուսուցիչը սովորողներին չի տալիս պարզաբանումներ կամ հուշումներ իրենց չհասկացածի վերաբերյալ կամ ներկայացնում է պարզաբանումներ, որոնք գնահատականներ են՝ առանց մեկնաբանությունների: Օրինակ՝ «Սա սխալ է»:
|
6.1. Ուսուցիչը փորձում է ապահովել հետադարձ կապ՝ սովորողների պատասխանները պարզաբանելով, բայց հնարավորություն չի տալիս, որ սովորողն ինքը գտնի և հասկանա իր սխալները: Օրինակ՝ երբ աշակերտը սխալ է պատասխանում հարցին, ուսուցիչն անմիջապես ուղղում է՝ ասելով ճիշտ պատասխանը, ոչ թե հուշում է, որ սովորողն ինքը փորձի գտնել ճիշտ պատասխանը: Կամ, օրինակ, մաթեմատիկայի դասի ժամանակ ուսուցիչն ասում է «Դուք մոռացել եք դնել բացասական նշանը»՝ առանց հետագա պարզաբանումներ տալու։
|
6.1. Ուսուցիչը պարզաբանումների կամ հուշումների միջոցով ապահովում է հետադարձ կապ՝ սովորողների ձեռքբերումները վերհանելու նպատակով, սակայն ոչ բոլորի հարցերին ու դժվարություններին է կարողանում անդրադառնալ: Արդյունքում սովորողների մի մասը իր հնչեցրած հարցերի վերաբերյալ սպառիչ պատասխաններ չի ստանում:
|
6.1. Ուսուցիչը պարզաբանումների կամ հուշումների միջոցով արդյունավետ կերպով ապահովում է հետադարձ կապ՝ արձագանքելով բոլոր սովորողների հարցերին, դժվարություններին և հետաքրքրություններին: Օրինակ՝ ուսուցիչն ասում է․«Դուք հիշու՞մ եք, թե ինչ է լինում, երբ դրական թիվը բազմապատկում ենք բացասական թվով։ Եկե՛ք նայենք այս գրառումներին։ Հիմա, եկեք նայենք ձեր պատասխանին։ Ի՞նչ է անհրաժեշտ ճիշտ պատասխանը գտնելու համար»:
|
|
6.2. Ուսուցիչը սովորողներին չի տալիս պարզաբանումներ կամ հուշումներ իրենց հաջողությունների, առաջընթացի վերաբերյալ կամ ներկայացված պարզաբանումները գնահատականներ են՝ առանց մեկնաբանությունների: Օրինակ՝ «Սա ճիշտ է»։ |
6.2. Ուսուցիչը սովորողներին տալիս է պարզաբանումներ կամ հուշումներ իրենց հաջողությունների, առաջընթացի վերաբերյալ, սակայն դրանք ընդհանուր և մակերեսային պարզաբանումներ են և չեն շեշտադրում սովորողի առաջընթացն ու ջանքերը: Ուսուցիչը սովորողներին խրախուսում է, սակայն չի պարզաբանում, թե ինչի համար: Օրինակ՝ ուսուցիչն ասում է. «Ապրե՛ս, շարադրությունը լավ ես գրել, հետաքրքիր մտքեր կան», սակայն չի պարզաբանում, թե հատկապես որոնք են հետաքրքիր մտքերը: |
6.2. Ուսուցիչը սովորողներին տալիս է խորքային և հիմնավոր պարզաբանումներ կամ հուշումներ իրենց հաջողությունների, առաջընթացի վերաբերյալ, քաջալերում է սովորողներին, գնահատում ջանքերը, սակայն դա պարբերական բնույթ չի կրում և չի տարածվում բոլոր սովորողների վրա: Օրինակ՝ ուսուցիչն ասում է. «Ապրե՛ս, շարադրությունը լավ ես գրել, հատկապես գեղեցիկ ես շարադրել մայրամուտի նկարագրությունը, նոր բառեր ես կիրառել և կարողացել ես ճիշտ շարադրել»: |
6.2. Ուսուցիչը բոլոր սովորողներին տալիս է խորքային և հիմնավոր պարզաբանումներ կամ հուշումներ իրենց հաջողությունների, առաջընթացի վերաբերյալ, քաջալերում է բոլոր սովորողներին ու գնահատում նրանց ջանքերը անգամ փոքր առաջընթացի դեպքում: |
|
1 |
2 |
3 |
4 |
|
7.1. Ուսուցիչը չի հանձնարարում տնային առաջադրանքներ կամ հանձնարարում է, սակայն դրանք չեն նպաստում դասարանում ստացած գիտելիքների ամրապնդմանը, հաշվի չեն առնվում առաջադրանքների բարդությունը, ծավալը, սովորողների կրթական առանձնահատկությունները:
|
7.1. Ուսուցիչը հանձնարարում է տնային առաջադրանքներ, որոնք նպատակային են, սակայն հաշվի չի առնում, որ նմանօրինակ առաջադրանքներ չեն կատարել դասարանում, հաշվի չի առնում նաև դրանց բարդությունը, սովորողների կրթական առանձնահատկությունները, ծավալը և չի տալիս ցուցումներ:
|
7.1. Ուսուցիչը տալիս է նպատակային տնային առաջադրանքներ, որոնց նմանօրինակները դասարանում կատարել են, տալիս է նաև անծանոթ առաջադրանքներ, սակայն՝ առանց ցուցումների: Առաջադրանքների ծավալը և բովանդակությունը չի համապատասխանում բոլոր սովորողների կրթական առանձնահատկություններին:
|
7.1. Ուսուցիչը տալիս է նպատակային տնային առաջադրանքներ, որոնց նմանօրինակները դասարանում կատարել են, տալիս է նաև անծանոթ առաջադրանքներ և ցուցումներ դրանց վերաբերյալ: Առաջադրանքների ծավալը և բովանդակությունը համապատասխանում է բոլոր սովորողների կրթական առանձնահատկություններին: |
|
7.2. Ուսուցիչը չի ստուգում տնային առաջադրանքը, իսկ եթե ստուգում է, ապա ստուգումը կրում է ձևական բնույթ: Օրինակ՝ ուսուցիչը հարցնում է.«Կատարե՞լ եք տնային աշխատանքը», բոլորը պատասխանում են՝ «Այո՜», հետագա քայլեր չեն ձեռնարկվում պարզելու համար, թե արդյոք անհասկանակի հարցեր կան, թե ոչ: |
7.2. Ուսուցիչը ստուգում է տնային առաջադրանքը, սակայն սովորողների ունեցած դժվարություններին և հարցերին չի անդրադառնում: Օրինակ՝ երբ սովորողներն ասում են, որ տվյալ առաջադրանքը չեն կարողացել կատարել, ուսուցիչը չի բացատրում այն կամ ասում է, որ հետո կանդրադառնա դրան, սակայն չի անդրադառնում: |
7.2 Ուսուցիչը ստուգում է տնային առաջադրանքը, անդրադառնում է սովորողների մեծամասնության հարցերին և դժվարություններին, սակայն այս փորձը չի տարածում բոլոր սովորողների վրա: Օրինակ՝ ուսուցիչը սովորողներից մի քանիսի հարցերին է անդրադառնում, իսկ որոշներինը՝ ոչ: |
7.2. Ուսուցիչը ստուգում է տնային առաջադրանքը, անդրադառնում է բոլոր սովորողների հարցերին և դժվարություններին: |
Գ. Կարողունակությունների ձևավորում
|
1 |
2 |
3 |
4 |
|
8.1. Ուսուցիչը չի տալիս այնպիսի հարցեր կամ առաջադրանքներ, որոնք խրախուսում են ակտիվորեն վերլուծել նյութը, տրամաբանել, տալ հիմնավորումներ: Օրինակ՝ ուսուցիչը տալիս է հարցեր, որոնց պատասխանը նախասահմանված է՝ «Ո՞վ է այս պատմության հեղինակը»: Ուսուցիչը տալիս է առաջադրանքներ, որոնք չեն զարգացնում միտքը: Օրինակ՝ ուսուցիչը բացատրում է, թե ինչպես հաշվել ուղղանկյան մակերեսը, գրատախտակին գրում է օրինակներ և հանձնարարում է աշակերտներին արտագրել դրանք: |
8.1. Ուսուցիչը տալիս է քննադատական միտքը զարգացնող հարցեր կամ առաջադրանքներ, բայց սովորողներից չի պահանջում հիմնավորումներ: Օրինակ՝ ուսուցիչը հարցնում է. «-2-ն է մե՞ծ, թե՝ -6-ը», բայց հաջորդիվ չի հարցնում. «Ինչո՞ւ է -2-ը մեծ -6-ից» կամ «Ի՞նչ կլիներ, եթե թվերը դրական լինեին»: Կամ ուսուցիչը տալիս է առաջադրանքներ, որոնք չեն տարբերվում իր բերած օրինակներից: Օրինակ՝ ուսուցիչը բացատրում է, թե ինչպես հաշվել ուղղանկյան մակերեսը: Ապա գրատախտակին գծում է ուղղանկյուն, տալիս է չափերը և սովորողներին հանձնարարում է որոշել ուղղանկյան մակերեսը:
|
8.1. Ուսուցիչը հաճախ (բայց ոչ միշտ) տալիս է այնպիսի հարցեր կամ առաջադրանքներ, որոնք խրախուսում են ակտիվորեն վերլուծել նյութը, տրամաբանել, տալ հիմնավորումներ: Օրինակ՝ «Ինչո՞ւ էր գլխավոր հերոսը դժբախտ», «Ի՞նչ փաստերի հիման վրա եք այդպես մտածում»: Կամ ուղղանկյան մակերեսը չափել սովորելուց հետո ուսուցիչը հանձնարարում է սովորողներին դասասենյակում գտնել ուղղանկյուն իրեր և հաշվել դրանց մակերեսը:
|
8.1. Ուսուցիչը միշտ տալիս է այնպիսի հարցեր կամ առաջադրանքներ, որոնք խրախուսում են ակտիվորեն վերլուծել նյութը, տրամաբանել, տալ հիմնավորումներ:
|
|
8.2. Ուսուցիչը ստեղծագործական միտքը զարգացնող հարցեր կամ առաջադրանքներ չի տալիս: |
8.2. Ուսուցիչը տալիս է ստեղծագործական միտքը զարգացնող առաջադրանքներ, որոնք, սակայն, ծանոթ են սովորողներին. հաճախ հանդիպում են դասագրքերում: Օրինակ՝ ուսուցիչը հանձնարարում է սովորողներին ընթացիկ տեքստից տասը բառ ընտրել և խաչբառ կազմել: |
8.2. Ուսուցիչը տալիս է ստեղծագործական միտքը զարգացնող առնվազն մեկ նոր հարց կամ հանձնարարում է ստեղծագործական միտքը խթանող առնվազն մեկ նոր առաջադրանք: Օրինակ՝ ուսուցիչը հարցնում է. «Ի՞նչ ավարտ կունենար պատմությունը, եթե գլխավոր հերոսին չհաջողվեր ճողոպրել հանցավոր խմբից»: Ուսուցիչը հանձնարարում է սովորողներին վերամշակել իրենց տան կենցաղային աղբը և կիրառական կամ դեկորատիվ իրեր պատրաստել: |
8.2. Ուսուցիչը տալիս է ստեղծագործական միտքը զարգացնող բազմաթիվ նոր հարցեր կամ հանձնարարում է ստեղծագործական միտքը խթանող բազմաթիվ նոր առաջադրանքներ: |
|
1 |
2 |
3 |
4 |
|
9.1. Ուսուցիչը սովորողներին չի տալիս ընտրության, դերեր և պարտականություններ ստանձնելու հնարավորություններ: Օրինակ՝ սովորողներն առաջադրանքներ են կատարում՝ հետևելով սահմանված քայլերի շարքին՝ առանց կատարման հնարավոր այլ ձևերի դիտարկման: Կամ սովորողների մասնակցությունը դասին շատ սահմանափակ է. օրինակ՝ սովորողները երբեք չեն ստանում գրատախտակի մոտ գնալու հնարավորություն: |
9.1. Ուսուցիչը սովորողներին տալիս է ընտրության, դերեր և պարտականություններ ստանձնելու սահմանափակ հնարավորություններ, որոնք էական առնչություն չունեն դասի նպատակների հետ: Օրինակ՝ սովորողներին հնարավորություն է տրվում առաջադրանքների կատարման հերթականությունն ընտրել կամ ներկա-բացակա անել:
|
9.1. Ուսուցիչը սովորողներին տալիս է մեկ էական ընտրության, դեր կամ պարտականություն ստանձնելու հնարավորություն: Օրինակ՝ ուսուցիչը սովորողներին հնարավորություն է տալիս ընտրել շարադրության թեման կամ թույլ է տալիս որևէ սովորողի գրատախտակի մոտ բացատրել և լուծել հավասարումը:
|
9.1. Ուսուցիչը սովորողներին տալիս է բազմաթիվ էական ընտրության, դեր կամ պարտականություն ստանձնելու հնարավորություններ:
|
|
9.2. Ուսուցիչը չի ընձեռում խմբերով կամ զույգերով աշխատելու հնարավորություններ, ողջ դասը ուսուցչակենտրոն է:
|
9.2. Ուսուցիչն ընձեռում է խմբերով կամ զույգերով աշխատելու հնարավորություններ, որոնք, սակայն, էական կապ չունեն դասի նպատակների հետ: Օրինակ՝ ուսուցիչը խնդրում է սովորողներին բարձրաձայն ընթերցել միմյանց աշխատանքները: |
9.2. Ուսուցիչն ընձեռում է խմբերով կամ զույգերով աշխատելու առնվազն մեկ էական հնարավորություն: Օրինակ՝ ուսուցիչը խնդրում է սովորողներին խմբեր կազմել և կարճ, հումորային բեմադրությամբ հանդես գալ՝ օգտագործելով նոր սովորած բառապաշարը: |
9.2. Ուսուցիչն ընձեռում է խմբերով կամ զույգերով աշխատելու բազմաթիվ հնարավորություններ: Դասն աշակերտակենտրոն է:
|
|
9.3. Ուսուցիչը չի նպաստում սովորողների միջանձնային հարաբերությունների ձևավորմանը: Օրինակ՝ սովորողները միմյանց դժվարությամբ են լսում, հերթով չեն խոսում, հակադիր կարծիքներ չեն ընդունում, վիրավորանքի խոսքեր են ասում դասընկերներին և այլն: Միևնույն ժամանակ ուսուցիչը վերը նշված պահվածքն ուղղելու փորձ չի անում: |
9.3. Ուսուցչի ներդրումը սովորողների միջանձնային հարաբերությունների ձևավորման հարցում ոչ էական է: Օրինակ՝ ուսուցիչը խնդրում է որևէ սովորողի ներողություն խնդրել դասընկերոջից կամ խրախուսում է խմբային աշխատանքի ժամանակ միմյանց օգնել, հերթով խոսել, սակայն չի բացատրում, թե ինչու են այս վարքագծերը կարևոր: |
9.3. Ուսուցիչը հաճախ (բայց ոչ միշտ) էապես նպաստում է միջանձնային հարաբերությունների ձևավորմանը: Օրինակ՝ ուսուցիչը հորդորում է հերթով խոսել խմբային աշխատանքի ժամանակ՝ հավելելով, որ սա նախ կօգնի միմյանց լսել, հետո բոլորին խոսելու հնարավորություն կտա: |
9.3. Ուսուցիչը միշտ է էապես նպաստում միջանձնային հարաբերությունների ձևավորմանը:
|
|
ՀՀ կրթության տեսչական մարմնի' ռիսկի գնահատման, ստուգումների պլանավորման, վերլուծությունների և գնահատման վարչությունը (ՌԳՍՊՎԳ) նախնական մասնագիտական (արհեստագործական) և միջին մասնագիտական ուսումնական հաստատությունների տնօրենների և աշխատողների համար պատրաստել է այս մեթոդական ուղեցույցը՝ նպատակ ունենալով աջակցել կրթական գործունեությունը բնութագրող ռիսկայնության հիմնական չափանիշների վերագնահատման համար անհրաժեշտ տեղեկատվությունը համապատասխան հավելվածում լրացնելու գործընթացին:
|
ԲՈՎԱՆԴԱԿՈՒԹՅՈՒՆ
Նախաբան
ՆԱԽԱԲԱՆ
Ղեկավարվելով Հայաստանի Հանրապետությունում ստուգումների կազմակերպման և անցկացման մասին ՀՀ օրենքի հոդված 2.1-ի պահանջներով, հիմք ընդունելով ՀՀ կառավարության 22.08.2019թ. N 1153-Ն որոշմամբ հաստատված «ՀՀ կրթության տեսչական մարմնի' ռիսկի վրա հիմնված ստուգումների մեթոդաբանությունը և ռիսկայնությունը որոշող չափանիշների ընդհանուր նկարագիրը հաստատելու մասին» հավելվածը (այսուհետ՝ մեթոդաբանություն)՝ ՀՀ կրթության տեսչական մարմինը (այսուհետ՝ տեսչական մարմին) յուրաքանչյուր ուսումնական տարվա սկզբին իրականացնում է ՀՀ նախնական մասնագիտական (արհեստագործական) և միջին մասնագիտական ուսումնական հաստատությունների (այսուհետ՝ նաև հաստատություն) կրթական գործունեությունը բնութագրող ռիսկերի (ոլորտային, անհատական) վերագնահատում: Այդ գործընթացն իրականացնելիս տեսչական մարմինն իրեն վերապահված լիազորությունների շրջանակում, ըստ գնահատման բնութագրիչների (Excel ձևաչափ) կազմված հավելվածի (այսուհետ՝ հավելված), ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի (այսուհետ՝ ՀՀ ԿԳՄՍ) նախարարությունից և ոչ պետական ուսումնական հաստատություններից հավաքագրում է տեղեկատվություն: Անհրաժեշտ տեղեկատվությունը, լրացված հավելվածով, տրամադրում են հաստատությունների տնօրենները:
Հավաքագրված տեղեկատվությունը հնարավորություն է տալիս տեսչական մարմնին'
Նախնական մասնագիտական (արհեստագործական) և միջին մասնագիտական կրթության ոլորտներում, ըստ հավաքագրված տեղեկատվության, հաստատությունների ռիսկը վերագնահատվում է կրթական գործունեությունը բնութագրող հետևյալ չափանիշների համաձայն.
Տեսչական մարմնի կողմից տրամադրվող հավելվածում (էլեկտրոնային աղյուսակը)՝ հաստատության տնօրենը լրացնում է հետևյալ տվյալները.
Հաստատությունները, որոնք իրականացնում են նախնական (արհեստագործական) մասնագիտական կրթական ծրագրեր, տվյալները լրացնելիս պետք է ընտրեն ուղարկված էլեկտրոնային աղյուսակի «Նախնական մասնագիտական» հավելվածը' 1-ին եզրագծված հատված :
Հաստատությունները, որոնք իրականացնում են միջին մասնագիտական կրթական ծրագրեր, տվյալները լրացնելիս պետք է ընտրեն ուղարկված էլեկտրոնային աղյուսակի «Միջին մասնագիտական» հավելվածը' 2-րդ եզրագծված հատված
Այն ուսումնական հաստատությունները, որոնք իրականացնում են և´ նախնական (արհեստագործական), և´ միջին մասնագիտական կրթական ծրագրեր՝ տվյալները պետք է լրացնեն 2 հավելվածներում' յուրաքանչյուր կրթական ծրագրի համար ընտրելով համապատասխան մասը, այսինքն լրացվում են և´ 1-ին, և´ 2-րդ եզրագծված հատվածներում նշված էլեկտրոնային աղյուսակները:
Նշված յուրաքանչյուր կետի վերաբերյալ համապատասխան տվյալները ճշգրիտ լրացնելու համար անհրաժեշտ է հետևել սույն ուղեցույցին և բերված օրինակներին:
Տեղեկատվությունը անհրաժեշտ է տրամադրել էլեկտրոնային (Excel) տարբերակով:
Մեթոդական ուղեցույցում դիտարկվել է 2022-2023 ուստարին, հետևաբար բերված բոլոր օրինակներում տեղեկատվությունը լրացվել է ըստ 2021 թվականի սեպտեմբերի 1-ից 2022 թվականի օգոստոսի 31-ն ընկած ժամանակահատվածի:
ՀԱՍՏԱՏՈՒԹՅԱՆ ԿՐԹԱԿԱՆ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅՈՒՆԸ ԲՆՈՒԹԱԳՐՈՂ ԳՆԱՀԱՏՄԱՆ ՉԱՓԱՆԻՇՆԵՐ
Նկ. 1
Նկար 1-ում ներկայացված եզրագծված հատվածը լրացնելու համար «B» և «C» սյունակների համապատասխան բջիջներում անհրաժեշտ է լրացնել ուսումնական հաստատության հարկ վճարողի հաշվառման համարը (ՀՎՀՀ) և պետական ռեգիստրի կոդը: «D» սյան համապատասխան վանդակում' հաստատության անվանումը, իսկ «E» սյունակում' հաստատության կազմակերպական-իրավական ձևը:
Օրինակ' ենթադրենք լրացնում ենք ինֆորմացիա ՀՀ ԿԳՄՍՆ «Էջմիածնի թիվ 6 արհեստագործական պետական ուսումնարան» ՊՈԱԿ-ի վերաբերյալ, ՀՎՀՀ-ն' 4800441, իսկ պետական ռեգիստրի կոդը' 35.240.01410: Ըստ վերոնշված տվյալների' «B»-ից «E» սյունակների համապատասխան վանդակներում տվյալները կլրացվեն նկար 2-ում ներկայացված ձևով:
Հաստատության անվանումը լրացվում է հաստատության կանոնադրությանը համապատասխան:
Նկար 3-ում ներկայացված եզրագծված հատվածի համապատասխան դաշտում, անհրաժեշտ է նշել տվյալ ուստարվա սեպտեմբերի 1-ի դրությամբ հաստատություն ընդունված սովորողների թիվը' «F» սյան և նախորդ ուստարվա սեպտեմբերի 1-ի դրությամբ ընդունված սովորողների ընդհանուր թիվը' «G» սյան համապատասխան վանդակներում:
Օրինակ, ենթադրենք հիմա 2022-2023 ուսումնական տարին է, ապա պահանջվող տեղեկատվությունը «F» սյան համապատասխան վանդակում պետք է լրացնել, ըստ հաստատության սովորողների թվի, 2022 թվականի սեպտեմբերի 1-ի դրությամբ, իսկ «G» սյան համապատասխան վանդակում' սովորողների թիվը 2021 թվականի սեպտեմբերի 1-ի դրությամբ: Այսպիսով, եթե տվյալ ուստարվա սեպտեմբերի 1-ի դրությամբ հաստատության սովորողների թիվը 161 է, իսկ նախորդ ուստարվա սեպտեմբերի 1-ի դրությամբ՝ 126, ապա տվյալները լրացվում են նկար 4-ում ներկայացված ձևով:
Էլեկտրոնային աղյուսակի համապատասխան դաշտում անհրաժեշտ է լրացնել նախորդ ուստարվա ընթացքում տվյալ հաստատությունից հանրակրթական ուսումնական հաստատություն տեղափոխված սովորողների թիվը: Եթե օրինակ՝ 2021-2022 ուստարում ուսումնական հաստատությունից տեղափոխվել է 5 սովորող, ապա ընդգծված մասում լրացվում է տվյալ թիվը (նկար 6):
Նկար 7-ում ներկայացված ընդգծված մասերում անհրաժեշտ է լրացնել տվյալներ հաստատությունում դասավանդվող մասնագիտությունների անվանումների և կրթության համապատասխան հիմքերի վերաբերյալ: Եթե հաստատությունում միևնույն մասնագիտության ուսուցումը իրականացվում է թե´ հիմնական, թե´ միջնակարգ կրթության հիմքերով, ապա պահանջվող տեղեկատվությունը լրացվում է առանձին տողերով:
Եթե, օրինակ, հաստատությունում Հաշվապահություն մասնագիտության ուսուցումը իրականացվում է միջնակարգ կրթության (մ/կ) հիմքով, Սպառողական ապրանքի որակի փորձաքննություն, Տրանսպորտային միջոցների շահագործում և նորոգում, Ատամնատեխնիկական գործ մասնագիտությունների ուսուցումը՝ հիմնական կրթության (հ/կ) հիմքով, իսկ, Համակարգիչների շահագործում մասնագիտության ուսուցումը իրականացվում է և՛ միջնակարգ կրթության (մ/կ), և՛ հիմնական կրթության (հ/կ) հիմքով, ապա տեղեկատվությունը լրացվում է նկար 8-ում ներկայացված ձևով:
Նկար 9-ում ներկայացված է հավելվածի այն մասը, որում անհրաժեշտ է լրացնել հաստատություն ընդունված սովորողների («K» սյուն), տվյալ ուստարում ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարի հրամանով հաստատությանը հատկացված սահմանային տեղերի («L» սյուն) և կրթական ծրագրի լիցենզիայով նախատեսված ընդունելության սահմանային տեղերի («M» սյուն) թվերն ըստ մասնագիտությունների:
Օրինակ, եթե Հաշվապահություն մասնագիտությամբ ընդունվել Է 15 սովորող, ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարի հրամանով հատկացված տեղերի թիվը 25 է, իսկ լիցենզիայով հատկացված տեղերի թիվը՝ 15, ապա տվյալները լրացվում են այդ մասնագիտության համապատասխան տողում՝ նկար 10-ում ներկայացված աղյուսակի 1-ին տողին համապատասխան:
Նկար 10-ում ներկայացված աղյուսակի մնացյալ տողերը լրացվել են նույն տրամաբանությամբ:
«N» սյան համապատասխան տողում անհրաժեշտ է լրացնել հաստատությունում աշխատող մանկավարժական աշխատողների թիվը տվյալ ուստարվա սեպտեմբերի 1-ի դրությամբ:
«O» սյան համապատասխան տողում անհրաժեշտ է լրացնել նախորդ ուստարում հաստատություն ընդունված մանկավարժական աշխատողների թիվը:
«P» սյան համապատասխան տողում անհրաժեշտ է լրացնել նախորդ ուստարում ուսումնական հաստատությունից ազատված մանկավարժական աշխատողների թիվը:
Համաձայն «Նախնական մասնագիտական (արհեստագործական) և միջին մասնագիտական կրթության մասին» ՀՀ օրենքի 22-րդ հոդվածի 2-րդ կետի' արհեստագործական և միջին մասնագիտական կրթական ծրագրեր իրականացնող կազմակերպությունների մանկավարժական աշխատողներ են համարվում դասախոսները և արտադրական ուսուցման վարպետները:
Օրինակ, եթե հաստատությունում, տվյալ ուստարվա սեպտեմբերի 1-ի դրությամբ, մանկավարժների ընդհանուր թիվը 20 է, իսկ նախորդ ուստարում ընդունված և ազատված մանկավարժների թվերը համապատասխանաբար՝ 2 և 3, ապա տվյալները լրացվում են նկար 12-ում ներկայացված ձևով:
«Q» սյան համապատասխան բջիջում հաստատությունները (լիցենզիայի առկայության դեպքում) պետք է լրացնեն այն մասնագիտությունների անվանումները, որոնցում, ըստ պետական լիազորված մարմնի (ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարության) հատկացրած տեղերի, առնվազն 3 տարի անընդմեջ չի իրականացվել ընդունելություն: Տվյալները լրացնելիս անհրաժեշտ է նշել տվյալ մասնագիտության ամբողջական անվանումը, լիցենզիայի տրման տարեթիվը:
«R» սյան համապատասխան բջիջում անհրաժեշտ է լրացնել լիցենզիայի առկայության դեպքում, ըստ տվյալ մասնագիտության, կրթական գործընթաց չիրականացնելու տարեթվերը:
Օրինակ, եթե հաստատության «Բաց լեռնային աշխատանքներ» մասնագիտությամբ (լիցենզիան տրվել է 2017 թվականին) ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարության հատկացրած տեղերում ընդունելություն չի իրականացվել 2018-2021 թվականներին, ապա լրացված տվյալները կունենան նկար 14-ում ներկայացված տեսքը:
Ուղեցույց նախնական և միջին մասնագիտական ուս․ հաստատությունների տնօրենների համար
ԲՈՎԱՆԴԱԿՈՒԹՅՈՒՆ
Նախաբան
Ղեկավարվելով Հայաստանի Հանրապետությունում ստուգումների կազմակերպման և անցկացման մասին ՀՀ օրենքի հոդված 2.1.-ի պահանջներով, հիմք ընդունելով ՀՀ կառավարության 25.11.2021թ. N 1947-Ն որոշմամբ հաստատված «ՀՀ կրթության տեսչական մարմնի' ռիսկի վրա հիմնված ստուգումների մեթոդաբանությունը և ռիսկայնությունը որոշող չափանիշների ընդհանուր նկարագիրը հաստատելու մասին» հավելվածը (այսուհետ՝ մեթոդաբանություն)՝ ՀՀ կրթության տեսչական մարմինը (այսուհետ՝ տեսչական մարմին) յուրաքանչյուր ուսումնական տարվա սկզբին իրականացնում է ՀՀ հանրակրթական հիմնական ծրագրեր իրականացնող ուսումնական հաստատությունների (այսուհետ՝ նաև դպրոց) կրթական գործունեությունը բնութագրող ռիսկերի (ոլորտային, անհատական) վերագնահատում: Այդ գործընթացն իրականացնելիս տեսչական մարմինն իրեն վերապահված լիազորությունների շրջանակում, ըստ գնահատման բնութագրիչների (Excel ձևաչափ) կազմված հավելվածի (այսուհետ՝ հավելված), ՀՀ մարզպետարաններից, Երևանի քաղաքապետարանից, ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարությունից (այսուհետ՝ ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարություն), ոչ պետական դպրոցներից հավաքագրում է տեղեկատվություն: Անհրաժեշտ տեղեկատվությունը, լրացված հավելվածով, տրամադրում են դպրոցների տնօրենները:
Հավաքագրված տեղեկատվությունը հնարավորություն է տալիս տեսչական մարմնին'
Հանրակրթության (միջնակարգ կրթության) ոլորտում՝ ըստ հավաքագրված տեղեկատվության՝ դպրոցի ռիսկը վերագնահատվում է կրթական գործունեությունը բնութագրող հետևյալ չափանիշների համաձայն.
3) դպրոցում գերբեռնված դասարանների առկայություն,
4) ըստ կրթական աստիճանների՝ դպրոցի համապատասխան լիցենզիայով սահմանված սովորողների սահմանային թվի գերազանցման չափ,
5) սովորողների շարժ,
6) նախորդ ուսումնական տարում իրականացված վերահսկողական գործառույթների (բացառությամբ՝ ստուգման) արդյունքում արձանագրված՝ մանկավարժական աշխատողների նշանակումներին վերաբերող խախտումների թիվ՝ բացառելով արձանագրված խախտումների կրկնակի հաշվարկումը,
7) նախորդ ուսումնական տարում իրականացված վերահսկողական գործառույթների (բացառությամբ՝ ստուգման) արդյունքում արձանագրված այլ խախտումների թիվ՝ բացառելով արձանագրված խախտումների կրկնակի հաշվարկումը,
8) դպրոցի գործունեության վերաբերյալ նախորդ ուսումնական տարում ստացված դիմում-բողոքների թիվ (բացառությամբ՝ անանուն և կեղծ, ինչպես նաև՝ տեսչական մարմնի իրավասության շրջանակներից դուրս դիմումների),
9) ստուգման արդյունքում հայտնաբերված խախտումների պարբերականություն,
10) ստուգման արդյունքում արձանագրված խախտումների հետևանքների վերացմանն ուղղված գործողությունների արդյունքներ:
Տեսչական մարմնի կողմից տրամադրվող հավելվածը (էլեկտրոնային աղյուսակը)՝ համաձայն մեթոդաբանության, արդեն իսկ ներառում է տեղեկատվություն դպրոցի անվանման, կազմակերպաիրավական ձևի, հարկ վճարողի հաշվառման համարի (ՀՎՀՀ), պետական ռեգիստրի կոդի վերաբերյալ: Այս տեղեկատվությունն ըստ անհրաժեշտության թարմացվում է լիազոր մարմնի կամ դպրոցի կողմից՝ չխախտելով հավելվածում առկա դպրոցների հաջորդականությունը: Հավելվածում չներառված դպրոցների մասին համապատասխան տեղեկատվությունը լրացվում է առկա տեղեկատվությանվերջին տողից հետո:
Ելնելով վերոգրյալից, դպրոցների տնօրենների կողմից էլեկտրոնային աղյուսակի համապատասխան տողում՝
Նշված յուրաքանչյուր կետի վերաբերյալ համապատասխան տվյալները ճշգրիտ լրացնելու համար անհրաժեշտ է հետևել սույն ուղեցույցին, բերված օրինակներին: Տեղեկատվությունը անհրաժեշտ է տրամադրել էլեկտրոնային (Excel) տարբերակով:
ԴՊՐՈՑԻ ԿՐԹԱԿԱՆ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅՈՒՆԸ ԲՆՈՒԹԱԳՐՈՂ ԳՆԱՀԱՏՄԱՆ ՉԱՓԱՆԻՇՆԵՐ
Նկ. 1
Նկար 1-ում ներկայացված եզրագծված հատվածի համապատասխան վանդակում, հերթերի առկայության դեպքում նշվում է' առկա է բառը, հակառակ դեպքում' առկա չէ: Օրինակ, եթե դպրոցում առկա է երկրորդ հերթ, իսկ երրորդ հերթ առկա չէ, ապա ինֆորմացիան լրացվում է նկար 2-ում ներկայացված ձևով:
Նկ. 2
Նկ. 3
Էլեկտրոնային աղյուսակի համապատասխան դաշտում անհրաժեշտ է լրացնել ուսումնական հաստատությունում ուսումնական պլանով նախատեսված, սակայն չդասավանդվող առարկայի(ների) վերաբերյալ (Նկ. 1) տվյալներ: Մասնավորապես, եթե օրինակ, դպրոցում չեն դասավանդվում «Ֆիզկուլտուրա» և «ՆԶՊ» առարկաները, ապա համապատասխան վանդակում նշվում են առարկաների անվանումները (Նկ. 4), հակառակ դեպքում, եթե չդասավանդվող առարկաներ չկան, նշվում է' առկա չէ (Նկ. 5):
Նկ. 4 Նկ. 5
Նկ. 6
Նկ 6-ում ներկայացված պահանջներին համապատասխանող տեղեկատվությունը լրացվում է ըստ ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարության կողմից տրված տարրական ընդհանուր, հիմնական ընդհանուր, միջնակարգ ընդհանուր կրթական ծրագրերի իրականացման լիցենզիայով սահմանված համակազմի սահմանային տեղերի թվի:
Եթե, օրինակ, դպրոցի տարրական կրթական ծրագրի իրականացման լիցենզիայով սովորողների համակազմի սահմանային թիվը 160 է, հիմնական ընդհանուր կրթական ծրագրի դեպքում՝ 335 է, իսկ միջնակարգ ընդհանուր կրթական ծրագրի դեպքում՝ 124, ապա տեղեկատվությունը լրացվում է նկար 7-ում ներկայացված ձևով:
Նկ. 7
Նկ. 8
Նկար 8-ում ներկայացված է հավելվածի այն մասը, որում անհրաժեշտ է լրացնել սովորողների թիվն՝ ըստ դպրոցում իրականացվող հանրակրթական հիմնական ծրագրերի աստիճանների: Մասնավորապես, տարրական դպրոցի (1-4-րդ դասարաններ) սովորողների թիվը լրացվում է «K» սյան, միջին դպրոցի (5-9-րդ դասարաններ) սովորողների թիվը' «M» սյան, իսկ ավագ դպրոցի (10-12-րդ դասարաններ) սովորողների թիվը' «O» սյան համապատասխան տողում: Օրինակ, եթե տարրական դպրոցում սովորում են 148, միջին դպրոցում' 178 և ավագ դպրոցում' 78 սովորողներ, ապա տեղեկատվությունը լրացվում է նկար 9-ում ներկայացված ձևով:
Նկ. 9
Նկ. 10
«J» սյան համապատասխան տողում անհրաժեշտ է լրացնել դպրոցի մանկավարժական աշխատողների թիվը:
Համաձայն ՀՀ կառավարության 14.10.2010թ. N 1391-Ն որոշմամբ հաստատված ՀՀ հիմնական ծրագրեր իրականացնող հանրակրթական ուսումնական հասատատության պաշտոնների անվանացանկի (Հավելված N 4)՝ մանկավարժական աշխատողներ են համարվում.
Օրինակ, եթե դպրոցում վերոնշյալ պաշտոններում աշխատող անձանց թիվը 39 է, ապա «J» սյան համապատասխան տողը լրացվում է նկար 11-ում ներկայացված ձևով:
Նկ. 11
Նկ. 12
«Q» և «R» սյուների համապատասխան բջիջներում անհրաժեշտ է լրացնել սովորողների շարժի վերաբերյալ տվյալները: Սովորողների շարժի չափանիշով գնահատվում է, սովորողների ընթացիկ շարժը ուսումնական տարվա ընթացքում: Ինչը նշանակում է, որ նախորդ ուստարվա ընթացքում հաստատություն ընդունված սովորողների թվի վերաբերյալ տեղեկատվությունը չպետք է ներառի նախորդ ուստարվա սկզբում հիմնական կամ միջնակարգ դպրոցի առաջին դասարան, ավագ դպրոցի 10-րդ դասարան ընդունված սովորողների թիվը: Նույն տրամաբանությամբ՝ նախորդ ուստարվա ընթացքում հաստատությունից ազատված սովորողների թվի վերաբերյալ տեղեկատվությունը չպետք է ներառի նախորդ ուստարվա շրջանավարտների թիվը:
Օրինակ, ենթադրենք հիմա 2023-2024 ուսումնական տարին է, հետևաբար պահանջվող տեղեկատվությունը պետք է լրացվի' ըստ 2022-2023 ուսումնական տարվա (տրամադրվող էլեկտրոնային աղյուսակում նշվում է դիտարկվող ուստարին) տվյալների: Եթե 2022 թվականի սեպտեմբերի 1-ից մինչև 2023 թվականի օգոստոսի 31-ն ընկած ժամանակահատվածում այլ դպրոցից կամ այլ բնակության վայրից, կամ այլ երկրից, կամ այլ հանգամանքերում տվյալ դպրոց է ընդունվել 12 աշակերտ, իսկ նույն ժամանկահատվածում դպրոցից ազատվել է 20 աշակերտ' դպրոցը փոխելու, բնակության վայրը փոխելու կամ այլ պատճառներով, ապա տվյալները լրացվում են նկար 13-ում ներկայացված ձևով:
Նկ. 13
Հավելվածի տվյալ բաժնում անհրաժեշտ է լրացնել դպրոցի սովորողների ընդհանուր թիվը և սովորողների թիվը՝ ըստ դասարանների:
Նկ. 14
Դպրոցում սովորողների թիվն՝ ըստ դասարանների անհրաժեշտ է լրացնել նկար 14-ում ներկայացած «T»-ից մինչև «BC» սյուների համապատասխան վանդակներում: Սակայն, եթե օրինակ, դպրոցում ձևավորվել է 4 հատ 1-ին դասարան (I ա, I բ, I գ, I դ), 3 հատ 2-րդ դասարան (II ա, II բ, II գ), ապա անհրաժեշտ է համապատասխան դասարանների նշիչների քանակությամբ ավելացնել սյուներ համապատասխան դասարանը մատնանշող սյուների կողքին (Նկ. 15):
Նկ. 15
Որպես օրինակ դիտարկենք սովորողների թվաքանակներն ըստ դասարանների և նշիչների: Ենթադրենք դպրոցի 1-ին դասարանում սովորում է 38 աշակերտ' I ա-ում 19 և I բ-ում 19, 2-րդ դասարանում' 37 աշակերտ' II ա-ում 20 և II բ-ում 17, 3-րդ դասարանում' 37 աշակերտ' III ա-ում 20 և III բ-ում 17 աշակերտ, 4-րդ դասարանում' 35 աշակերտ' IV ա, 5-րդ դասարանում' 33 աշակերտ' V ա, 6-րդ դասարանում' 42 աշակերտ' VI ա-ում 22 և VI բ-ում 20, 7-րդ դասարանում' 33 աշակերտ' VII ա, 8-րդ դասարանում' 38 աշակերտ' VIII ա-ում' 20 և VIII բ-ում' 18, 9-րդ դասարանում' 32 աշակերտ' IX ա, 10-րդ դասարանում' 21 աշակերտ' X ա, 11-րդ դասարանում' 32 աշակերտ' XI ա-ում' 16 և XI բ-ում' 16, 12-րդ դասարանում' 25 աշակերտ' XII ա (Նկ. 16):
Նկ. 16
Էլեկտրոնային աղյուսակի «S» սյան համապատասխան բջիջում ներկայացված՝ դպրոցի սովորողների ընդհանուր թիվը պետք է հավասար լինի բոլոր դասարանների սովորողների թվերի գումարին, ինչպես նաև 4-րդ բաժնում ներկայացված տարրական դպրոցի, միջին դպրոցի և ավագ դպրոցի սովորողների թվերի գումարին:
Նախաբան 2
2.Մանկապարտեզի համապատասխան լիցենզիայով սահմանված երեխաների սահմանային (ըստ լիցենզիայի հավելվածի) և փաստացի թվեր
3. Մանկապարտեզի երեխաների թիվը և երեխաների թիվն' ըստ խմբերի
4.Մանկապարտեզի տարատարիք խմբերի թիվը և այդ խմբ(եր)ում ընդգրկված երեխաների թիվն' ըստ ծննդյան տարեթվերի
5.Մանկավարժական աշխատողների թիվը, մանկավարժական աշխատողներին հատկացված հաստիքային միավորների թիվը և հաստիքային միավորներն' ըստ պաշտոնների
6.Հաստատության աշխատանքային ռեժիմը
|
ՀՀ կրթության տեսչական մարմնի' ռիսկի գնահատման, ստուգումների պլանավորման, վերլուծությունների և գնահատման վարչությունը (ՌԳՍՊՎԳ) պատրաստել է այս մեթոդական ուղեցույցը՝ նպատակ ունենալով աջակցել նախադպրոցական ուսումնական հաստատությունների տնօրեններին և աշխատողներին' կրթական գործունեությունը բնութագրող ռիսկային հիմնական չափանիշների վերագնահատման համար անհրաժեշտ տեղեկատվությունը համապատասխան հավելվածում լրացնելու համար:
Կապ մեզ հետ ք. Երևան,Կոմիտաս 37/4 Հեռ.' (+374 15) 203050, Էլ. հասցե' risker@eib.gov.am Վեբ կայք' www.eib.am
|
Ղեկավարվելով Հայաստանի Հանրապետությունում ստուգումների կազմակերպման և անցկացման մասին ՀՀ օրենքի հոդված 2.1.-ի պահանջներով, հիմք ընդունելով ՀՀ կառավարության 25.11.2021թ. N 1947-Ն որոշմամբ հաստատված «ՀՀ կրթության տեսչական մարմնի' ռիսկի վրա հիմնված ստուգումների մեթոդաբանությունը և ռիսկայնությունը որոշող չափանիշների ընդհանուր նկարագիրը հաստատելու մասին» հավելվածը (այսուհետ՝ մեթոդաբանություն)՝ ՀՀ կրթության տեսչական մարմինը (այսուհետ՝ տեսչական մարմին) յուրաքանչյուր ուսումնական տարվա սկզբին իրականացնում է ՀՀ նախադպրոցական ուսումնական հաստատությունների (այսուհետ՝ մանկապարտեզ) կրթական գործունեությունը բնութագրող ռիսկերի (ոլորտային, անհատական) վերագնահատում: Այդ գործընթացն իրականացնելիս տեսչական մարմինն իրեն վերապահված լիազորությունների շրջանակում, ըստ գնահատման բնութագրիչների կազմված հավելվածի (Excel ձևաչափ), ՀՀ մարզպետարաններից, Երևանի քաղաքապետարանից, ոչ պետական մանկապարտեզներից հավաքագրում է տեղեկատվություն: Անհրաժեշտ տեղեկատվությունը լրացված հավելվածով, տրամադրում են մանկապարտեզների տնօրենները:
Հավաքագրված տվյալները հնարավորություն են տալիս տեսչական մարմնին'
Նախադպրոցական կրթության ոլորտում՝ ըստ հավաքագրված տեղեկատվության՝ մանկապարտեզի ռիսկը վերագնահատվում է կրթական գործունեությունը բնութագրող հետևյալ չափանիշների համաձայն.
Տեսչական մարմնի կողմից տրամադրվող հավելվածը (էլեկտրոնային աղյուսակը)՝ համաձայն մեթոդաբանության՝ արդեն իսկ ներառում է տեղեկատվություն մանկապարտեզի անվանման, կազմակերպաիրավական ձևի, հարկ վճարողի հաշվառման համարի (ՀՎՀՀ), պետական ռեգիստրի կոդի վերաբերյալ: Այս տեղեկատվությունն ըստ անհրաժեշտության թարմացվում է լիազոր մարմնի կամ մանկապարտեզի կողմից: Նոր տեղեկատվությունը տրամադրվում է՝ չխախտելով հավելվածում առկա մանկապարտեզների հաջորդականությունը: Հավելվածում չներառված մանկապարտեզների մասին համապատասխան տեղեկատվությունը լրացվում է ներքևում՝ առկա տեղեկատվությունից հետո:
Ելնելով վերոգրյալից, մանկապարտեզների տնօրենների կողմից էլեկտրոնային աղյուսակի համապատասխան տողում
Նշված յուրաքանչյուր կետի վերաբերյալ համապատասխան տեղեկատվությունը ճշգրիտ լրացնելու համար անհրաժեշտ է հետևել սույն ուղեցույցին, բերված օրինակներին: Տեղեկատվությունը անհրաժեշտ է տրամադրել էլեկտրոնային (Excel) տարբերակով:
ՄԱՆԿԱՊԱՐՏԵԶԻ ԿՐԹԱԿԱՆ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ՌԻՍԿԱՅՆՈՒԹՅՈՒՆԸ ԲՆՈՒԹԱԳՐՈՂ ԳՆԱՀԱՏՄԱՆ ՉԱՓԱՆԻՇՆԵՐ
Նկ. 1 Նկ. 2
Ինչպես ներկայացված է նկար 1-ում և 2-ում' H և BB սյուների համապատասխան բջիջներում անհրաժեշտ է լրացնել մանկապարտեզի խմբերի թիվը և այդ թվերը պետք է համընկնեն: Իսկ BC սյան համապատասխան բջջում պետք է լրացվի հաստատությունում գործող միջին և ավագ խմբերի ընդհանուր թիվը: Օրինակ, ենթադրենք հաստատությունում գործում է 6 խումբ, որից 2-ը' կրտսեր, 3-ը' միջին և 1-ը' ավագ: Պահանջվող տեղեկատվությունը հավելվածում լրացնելու դեպքում կունենանք նկար 3-ում և 4-ում ներկայացված տեսքը:
Նկ. 3 Նկ. 4
Նկ. 5
Նկ. 6
Ըստ մանկապարտեզի լիցենզիայի հավելվածի՝ երեխաների սահմանային թվերը ներկայացվում են ըստ տարիքային փուլերի կամ ըստ տարիքային խմբերի: Հետևաբար, այն մանկապարտեզներում, որտեղ լիցենզիայով սահմանված երեխաների սահմանային թվերը տրված են'
Նկար 5-ում և 6-ում եզրագծված հատվածները լրացվում են մանկապարտեզի' նախադպրոցական կրթական ծրագրով գործունեության լիցենզիա տալու մասին հրամանի (վերջին ստացած) և հաստատության կողմից վարվող գրանցամատյանի հիման վրա:
Նկար 5-ի եզրագծված հատվածում անհրաժեշտ է լրացնել սաների թիվն՝ ըստ տարիքային փուլերի: Յուրաքանչյուր տարիքային փուլում պետք է նշվի մանկապարտեզի համապատասխան լիցենզիայով սահմանված՝ սաների սահմանային թիվը և փաստացի գրանցված երեխաների թիվը: Հավելվածում տարիքային փուլերը բաժանված են 4 խմբերի, մասնավորապես'
I, K, M, O սյունակների համապատասխան վանդակներում անհրաժեշտ է լրացնել նախադպրոցական կրթական ծրագրով գործունեության լիցենզիա տալու մասին հրամանում նշված' համապատասխան տարիքային փուլերին հատկացված սաների համակազմի սահմանային տեղերի թիվը, իսկ J, L, N, P սյունակաների համապատասխան վանդակներում' մանկապարտեզ հաճախող սաների փատացի թիվն ըստ գրանցամատյանի: Օրինակ, եթե մանկապարտեզի համապատասխան լիցենզիայով սահմանված է, որ նախադպրոցական կրթական ծրագրով, կրտսեր, միջին և ավագ նախադպրոցական տարիքային փուլերով տրվում են համակազմի համապատասխանաբար 33, 32, 21 սահմանային տեղեր, իսկ սաների փաստացի թիվը' վաղ տարիքային փուլում' 9, կրտսեր նախադպրոցական տարիքային փուլում' 17, միջին նախադպրոցական տարիքային փուլում 15 և ավագ նախադպրոցական տարիքային փուլում' 11 երեխա է, ապա հավելվածում տեղեկատվությունը լրացվում է նկար 7-ում ներկայացված ձևով:
Նկ. 7
Եվ, քանի որ բերված օրինակում նշված չէ վաղ տարիքային փուլի երեխաներին լիցենզիայով հատկացված սահմանային տեղերի թիվը, հետևաբար I3 բջջում նշվել է 0 թիվը, հակառակ դեպքում համապատասխան վանդակում կլրացվի հատկացված սահմանային տեղերի քանակը:
Համաձայն Նախադպրոցական կրթության մասին ՀՀ օրենքի 6-րդ հոդվածի 2-րդ կետի'
Նախադպրոցական ուսումնական հաստատությունում երեխաների տարիքային հենքի հիման վրա ձևավորվում են հետևյալ տարիքային խմբերը.
1) վաղ մանկության տարիքի առաջին խումբ՝ 0-ից մինչև 1 տարեկան հասակը.
2) վաղ մանկության տարիքի երկրորդ խումբ՝ 1-ից մինչև 2 տարեկան հասակը.
3) կրտսեր առաջին խումբ՝ 2-ից մինչև 3 տարեկան հասակը.
4) կրտսեր երկրորդ խումբ՝ 3-ից մինչև 4 տարեկան հասակը.
5) միջին խումբ՝ 4-ից մինչև 5 տարեկան հասակը.
6) ավագ խումբ՝ 5-ից մինչև 6 տարեկան հասակը:
Q, S, U, W, Y, AA սյունակների համապատասխան վանդակներում անհրաժեշտ է լրացնել նախադպրոցական կրթական ծրագրով գործունեության լիցենզիա տալու մասին հրամանում նշված՝ համապատասխան տարիքային խմբերին հատկացված համակազմի սահմանային տեղերի թիվը, իսկ R, T, V, X, Z, AB սյունակաների համապատասխան վանդակում' մանկապարտեզ հաճախող սաների փատացի թիվն ըստ գրանցամատյանի: Օրինակ, եթե ուսումնական հաստատության համապատասխան լիցենզիայով սահմանված է, որ նախադպրոցական կրթական ծրագրով, վաղ տարիքային խմբի 1-ին և 2-րդ, կրտսեր տարիքային խմբի 1-ին և 2-րդ, միջին և ավագ նախադպրոցական տարիքային խմբերի, առկա ուսուցմամբ, տրվում են համապատասխանաբար 10, 10, 18, 18, 30, 30 համակազմի սահմանային տեղեր, իսկ սաների փաստացի թիվը' վաղ տարիքային 1-ին խմբում' 3, կրտսեր նախադպրոցական 1-ին խմբում' 11, միջին նախադպրոցական խմբում' 18 և ավագ նախադպրոցական խմբում' 15 երեխա է, ապա հավելվածում լրացված տեղեկատվությունը ունենում է նկար 8-ում ներկայացված տեսքը:
Նկ. 8
Նկ. 9
AC սյան համապատասխան բջիջում լրացված երեխաների թիվը պետք է հավասար լինի թե տարիքային փուլերով կամ տարիքային խմբերով նշված փաստացի թվերի գումարին, թե ըստ խմբերի երեխաների թվերի գումարին:
AD-ից AL սյունակների համապատասխան տողում անհրաժեշտ է լրացնել երեխաների թիվն ըստ առանձին խմբերի, այսինքն յուրաքանչյուր խմբում քանի երեխա է ընդգրկված: Եթե հաստատությունում տարիքային խմբերը մի քանիսն են, անհրաժեշտ է համապատասխան խմբի սյուների թիվը ավելացնել: Օրինակ, եթե մանկապարտեզն ունի 3 միջին տարիքային խումբ, ապա հավելվածում պետք է ավելացնել ևս 1 սյուն (Նկար 10):
|
3 |
|
1 |
|
2 |
Նկ. 10
|
3 |
|
2 |
|
1 |
Նկ. 11
Նկար 11-ում ներկայացված է հավելվածի այն մասը, որում անհրաժեշտ է լրացնել տեղեկատվություն մանկապարտեզում գործող տարատարիք խմբերի մասին (տարբեր տարիքի երեխաներից ձևավորված): Եզրագծված վանդակներից 1-ինում պետք է նշել տարատարիք խմբերի թիվը, 2-րդում՝ խմբում ներառված երեխաների թիվն ըստ իրենց ծննդյան տարեթվերի:
Եթե մանկապարտեզում գործող տարատարիք խմբերը 2-ն են, ապա անհրաժեշտ է երկրորդ խմբի մասին տեղեկատվությունը լրացնել նկար 11-ում ներկայացված 3-րդ տարանջատված հատվածում: Եթե տարատարիք խմբերը 3-ն են, ապա անհրաժեշտ է ավելացնել նոր սյունակներ՝ 3-րդ խմբի մասին տեղեկատվությունը լրացնելու համար և լրացնել համապատասխան սկզբունքով:
Օրինակ' ենթադրենք հասատությունում ձևավորված միջին տարիքային խմբերից 2-ը տարատարիք են' 1-ին խմբում ընդգրկված է 3 տարեթվերի ծնված 12 երեխա (2019թ.' 3, 2018թ.՝ 4, 2019թ.՝ 5) և 2-րդ խմբում ընդգրկված է 2 տարեթվերի ծնված 10 երեխա (2017թ.՝ 5, 2018թ.՝ 5): Այդ տեղեկատվությունը լրացվում է նկար 12-ում ներկայացված տարբերակով:
|
1 |
|
2 |
Նկ. 12
Նկ. 13
Նկար 13-ում ներկայացված AZ սյան համապատասխան բջիջում անհրաժեշտ է լրացնել մանկապարտեզում աշխատող մանկավարժական աշխատողների թիվը:
ՀՀ կրթության և գիտության նախարարի 2011թ. ապրիլի 26-ի N 416-Ն հրամանի համաձայն մանկավարժական աշխատողներ են համարվում '
BD-ից BH սյուների համապատասխան տողի, համպատասխան վանդակում անհրաժեշտ է լրացնել յուրաքանչյուր մանկավարժական աշխատողին հատկացված հաստիքային միավորի չափը: Օրինակ, ենթադրենք մանկապարտեզն ունի 5 դաստիարակ և յուրաքանչյուրին հատկացված է 1-ական դրույք, 1 մեթոդիստ' 1.25 դրույք, 1 երաժիշտ' 1 դրույք, 1 հոգեբան' 1 դրույք և 1 պարուսույց' 0.5 դրույք, ապա համապատասխան տվյալները լրացվում են նկար 14-ում ներկայացված ձևով:
Նկ. 14
Մանկավարժական աշխատողներին հատկացված հաստիքային միավորների թիվը (BA սյուն) պետք է հավասար լինի ըստ պաշտոնների բաշխված հաստիքային միավորների գումարին:
Նկար 15-ում ներկայացված գծանշված հատվածում անհրաժեշտ է լրացնել տեղեկատվություն մանկապարտեզի աշխատանքային ռեժիմի վերաբերյալ: Մասնավորապես, եթե մանկապարտեզը գործում է 5-օրյա, 8-ժամյա աշխատանքային գրաֆիկով, ապա տվյալները լրացվում են ըստ ներկայացված ձևի:
Տեսչական մարմնի նախաձեռնությամբ (առաջարկությամբ) եւ անձնական տվյալների լիազոր մարմնի համաձայնությամբ կարող են իրականացվել անձնական տվյալների պաշտպանության իրավունքի վերաբերյալ Տեսչական մարմնի համար անհրաժեշտ քանակի եւ թեմաներով ուսուցումներ:
Ստորև`
ԱՆՁՆԱԿԱՆ ՏՎՅԱԼՆԵՐԻ ՊԱՇՏՊԱՆՈՒԹՅԱՆ ՀԱՄԱՐ ՊԱՏԱՍԽԱՆԱՏՈՒ ՆՇԱՆԱԿԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ` ՀՀ ԿՐԹՈՒԹՅԱՆ ՏԵՍՉԱԿԱՆ ՄԱՐՄՆԻ ՂԵԿԱՎԱՐԻ ՀՐԱՄԱՆԸ
Սույն ուղեցույցը կազմվել է ՀՀ կրթության տեսչական մարմնի (այսուհետ՝ տեսչական մարմին) կողմից՝ ՀՀ Պարետի 2020 թվականի մայիսի 3-ի «Հայաստանի Հանրապետության ողջ տարածքում կիրառվող ժամանակավոր սահմանափակումների վերաբերյալ» N 63 որոշման (այսուհետ՝ որոշում) 8-րդ կետի և որոշմամբ հաստատված Հավելված N 2-ի հիման վրա:
Ուղեցույցի նպատակն է օգնելու տեսչական մարմնի ծառայողներին և մյուս աշխատակիցներին՝ տեսչական մարմնում, ինչպես նաև տնտեսավարող սուբյեկտներում իրենց աշխատանքի անվտանգ կազմակերպման հարցերում:
ԱՇԽԱՏԱՆՔԻ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՄԱՆ ԿԱՆՈՆՆԵՐԸ ՏԵՍՉԱԿԱՆ ՄԱՐՄՆՈՒՄ
ԱՇԽԱՏԱՆՔԻ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՄԱՆ ԿԱՆՈՆՆԵՐԸ ՏՆՏԵՍԱՎԱՐՈՂ ՍՈՒԲՅԵԿՏՈՒՄ
Հավելված
ԻՐԱԶԵԿՄԱՆ ԹԵՐԹԻԿ ԿՈՐՈՆԱՎԻՐՈՒՍԱՅԻՆ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅԱՆ
(COVID-19) ՏԱՐԱԾՄԱՆ ԿԱՆԽԱՐԳԵԼՄԱՆ ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ
-Ի՞նչ է վիրուսը:
Նոր կորոնավիրուսը դասվում է կորոնավիրուսների ընտանիքին, որն ունի կենդանական ծագում և այժմ փոխանցվում է մարդուց մարդ: Այն առաջացնում է շնչառական հիվանդություն արդեն վարակված հիվանդի հազալու կամ փռշտալու հետևանքով առաջացած կաթիլի հետ շփման արդյունքում:
- Որո՞նք են ախտանշանները
Ախտանշանները ներառում են (բայց չեն սահմանափակվում)՝ բարձր ջերմություն, հազ, կոկորդի ցավ, թուլություն և դժվարացած շնչառություն: Վարակված անձանց մի մասը կարող է չունենալ որևէ ախտանշան, մի մասի մոտ հիվանդությունը կարող է ընթանալ շատ մեղմ, և նրանք կարող են հեշտությամբ ապաքինվել: Մյուս մասի մոտ կարող է ընթանալ շատ ծանր և կայծակնային:
- Ինչպե՞ս է տարածվում վիրուսը
Վիրուսը տարածվում է մարդուց մարդ՝
1) Կորոնավիրուսային հիվանդությամբ հիվանդի հետ սերտ շփման արդյունքում:
2) Կորոնավիրուսային հիվանդությամբ հաստատված հիվանդի հազալու կամ փռշտալու հետևանքով առաջացած կաթիլի հետ շփման ուղիով, կորոնավիրուսային հիվանդությամբ հիվանդի հազալու կամ փռշտալու հետևանքով առաջացած կաթիլներով աղտոտված մակերեսներին կամ առարկաներին (օրինակ՝ դռան բռնակներ կամ սեղաններ) դիպչելու, այնուհետև՝ բերանին կամ դեմքին դիպչելու հետևանքով:
- Որքա՞ն ժամանակ անձը կարող է լինել վարակիչ այլոց համար
Առողջապահության նախարարությունը ներկայումս առաջարկում է 14 օրվա մեկուսացում՝ արտերկրից ժամանածների և կորոնավիրուսային հիվանդությամբ հաստատված դեպքի հետ սերտ շփում ունեցած անձանց համար:
- Ովքե՞ր են գտնվում ծանր հիվանդության զարգացման բարձր ռիսկային խմբում
Հիվանդության ծանր զարգացման ռիսկի խմբում են գտնվում.
1) 65 և բարձր տարիքի անձինք,
2) Թույլ իմունային համակարգ ունեցող անձինք (օր.՝ քաղցկեղ),
3) Քրոնիկ հիվանդություններ ունեցող անձինք (շնչառական հիվանդություններ՝ ասթմա, թոքային քրոնիկ հիվանդություն (CՕPD), էմֆիզեմա կամ բրոնխիտ, սրտի քրոնիկ անբավարարություն, երիկամների քրոնիկ հիվանդություն, լյարդի քրոնիկ հիվանդություն (հեպատիտ), քրոնիկ նյարդաբանական հիվանդություն (Պարկինսոնի հիվանդություն, ցրված սկլերոզ (MS), ուղեղային կաթված տարած),
4) Շաքարային դիաբետ ունեցող անձինք,
5) Մանկահասակ երեխաներ և նորածիններ
Կորոնավիրուսով վարակվելուց խուսափելու համար անհրաժեշտ է հետևել հետևյալ կանոններին.
1) խուսափել այլ անձանց հետ սերտ շփումներից՝ ձեռքով բարևելուց, համբուրելուց, գրկախառնվելուց,
2) փռշտալիս կամ հազալիս փակել բերանն ու քիթն անձեռոցիկով կամ արմունկով (ոչ դաստակով),
3) օգտագործած անձեռոցիկն անմիջապես նետել փակ աղբարկղը,
4) հաճախակի լվալ ձեռքերն օճառով և ջրով՝ առնվազն 20 վայրկյան, անհնարինության դեպքում ձեռքերը մաքրել ալկոհոլային հիմքով ախտահանիչներով,
5) հաճախորդների հետ անմիջական շփումներ ունենալու պարագայում կրել դիմակներ և ձեռնոցներ, ցանկալի է նաև արտահագուստ (սանիտարական հագուստ),
6) խուսափել աչքերին, քթին, բերանին դիպչելուց,
7) խուսափել շնչառական վարակի ախտանիշ ունեցող անձանց հետ սերտ շփումից, իսկ անխուսափելի շփման դեպքում օգտագործել դիմակ և պահպանել առնվազն 2 մետր հեռավորություն,
8) Յուրաքանչյուր աշխատակցի համար սահմանել օգտագործման տարածքն ախտահանելու համար անհատական պատասխանատվություն կրելու անհրաժեշտությունը։
Աշխատակիցներից մեկի մոտ կորոնավիրուսային վարակի ախտանշանների առկայության դեպքում անհրաժեշտ է՝
1) Աշխատողի մոտ թեթև հազի, ջերմության բարձրացման կամ ինքնազգացողության վատացման դեպքում ապահովել վերջիններիս անհապաղ մեկուսացումը և բժշկական օգնության դիմելը.
2) Անհապաղ քայլեր ձեռնարկվել իր հետ շփում ունեցած անձանց շրջանակը պարզելու, նշված անձանց մեկուսացնելու և այդ մասին ՀՀ առողջապահության նախարարության թեժ գիծ տեղեկացնելու ուղղությամբ՝ զանգահարելով 8003 համարով.
3) Ապահովել անմիջական աշխատանքային և ցանկացած այլ՝ նրան հասանելի տարածքի կամ շփման մակերեսի
